Krimet serbe në Kosovë kanë ndodhur dhe ballafaqimi i Serbisë me të kaluarën e saj është në radhë të parë në interesin e vetë Serbisë. Kështu thotë në një intervistë ekskluzive diplomati Michael Steiner, ish shef i UNMIK-ut dhe ish këshilltar i kancelarit gjerman Gerhard Schröder.
“Për sa kohë që Serbia nuk e bënë këtë, do të sorollatet si një zombi në historinë e saj”, nënvizon Steiner, teksa thekson se “pavarësia e Kosovës është fakt dhe realitet dhe nëse Serbia refuzon ta njohë këtë realitet, ky nuk është më problem për Kosovën, por për vetë Serbinë”, thekson Steiner për Radio Kosovë.
Zoti Steiner, që nga koha kur ju keni lënë Kosovën, pasi ju përfunduat mandatin e Shefit të UNMIK-ut, ka kaluar një kohë e gjatë. Kosova ka 15 vite që është e pavarur. Si i keni parë zhvillimet në Kosovë, sidomos pas shpalljes së pavarësisë më 17 shkurt 2008, e këndej?
Steiner: Së pari, zoti Gashi, është gjë e bukur që mund të bashkëbisedojmë. Kosova në këto vite ka lënë prapa një rrugë të gjatë enorme. Gjatë kësaj kohe kemi parë ndërrim demokratik të qeverive dhe pushteteve, ndërsa janë zhvilluar mirë institucionet shtetërore. Gjithashtu, mund të shihet se ka pasur edhe një zhvillim politik të shoqërisë civile e cila ka evoluar nga një shoqëri e dalë prej dhunës dhe luftës, në një shoqëri civile gjithnjë e më stabile. Natyrisht, edhe më tej ka probleme për sa i përket luftimit të korrupsionit, pastaj probleme të zhvillimit ekonomik, por parë në tërësi, kam një ndjenjë të mirë për arritjet e shënuara.
Vetëm 5 vjet pas shpalljes së pavarësisë, me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian në vitin 2013 kanë filluar bisedimet ndërmjet Kosovës dhe Serbisë për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet dy vendeve. Janë arritur shumë marrëveshje, por një pjesë e madhe e tyre nuk janë zbatuar nga Serbia. Tani kemi një marrëveshje, e cila nuk është nënshkruar nga palët, por është pranuar? A besoni se Serbia do ta njohë një ditë pavarësinë e Kosovës?
Steiner: E para, Kosova tashmë është shtet sovran! Ky është fakt! Është fakt, realitet objektiv! Pyetja nëse Serbia e njeh këtë realitet, apo e refuzon, ky nuk është problem për Kosovën, por është problem për Serbinë, e cila po bllokon vetveten. Për Kosovën, ç’është e vërteta, është me shumë rëndësi që për sa kohë ekziston ky realitet refuzues nga ana e Serbisë, Kosova të mos ketë disavantazhe praktike nga kjo gjendje. P.sh. të mos ketë pengesa gjatë anëtarësimit në organizata dhe institucione ndërkombëtare, pastaj të mos ketë pengesa në aspektin e zhvillimit ekonomik, sigurisë, udhëtimit të lirë etj. Natyrisht, kjo do të duhej të vlente për të dyja vendet dhe kjo është vendimtare, prandaj kjo është edhe ideja bazike e Planit gjermano-francez për Normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet dy vendeve.
Gjermania sot është një nga aleatët kryesor të Kosovës, ndërsa bashkë me Francën janë edhe autorë të planit për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë që ju e përmendet. Si e vlerësoni rolin e Gjermanisë dhe BE-së në procesin e dialogut, që po zhvillohet ndërmjet Kosovës dhe Serbisë dhe çfarë mendimi keni për planin gjermano – francez?
Steiner: Fakti që Gjermania së bashku me partnerët e saj dhe Bashkimin Evropian është e angazhuar për arritjen e një marrëveshje ndërmjet dy vendeve, është një gjë vërtet shumë e mirë. Gjermania ka përvojë, madje përvojë shumë të mirë, për sa i përket qasjes së normalizimit. Për më tepër kjo është qasja e vetme reale dhe e duhur që bazohet në normat faktike, gjendjen faktike, që njëkohësisht adreson interesat e vërteta dhe reale ekzistuese. Dhe kjo është rruga e vetme e drejtë nga duhet shkuar dhe unë gëzohem që Gjermania bashkë me partnerët e saj në BE është angazhuar në këtë drejtim.
Po bëhen 24 vite nga përfundimi i luftës në Kosovë dhe Serbia nuk po kërkon falje për krimet e kryera. Përveç kësaj krerët e shtetit serb kanë mohuar edhe masakrat e kryera prej ushtrisë së tyre në Kosovë, si ajo e Reçakut që kishte ndodhur në janar të vitit 1999.
Steiner: Shihni! Objektivisht kjo çështje është sqaruar. Krimet serbe në Kosovë kanë ndodhur dhe për këtë organizatat ndërkombëtare kanë dhënë qëndrimin e tyre. Që Serbia të ballafaqohet dhe ta shohë këtë të vërtetë me sytë e saj dhe të marrë qëndrim për këtë realitet që ka ndodhur, është në radhë të parë në interesin e vetë Serbisë. Po e them këtë si gjerman, duke u nisur nga historia jonë gjermane. Je vërtet i lirë të ndërtosh dhe formësosh të plotë të ardhmen tënde, vetëm atëherë kur gjen forcë për të njohur anën negative të së kaluarës tënde. Për sa kohë që nuk e bën këtë, atëherë do të sorollatësh si një zombi në historinë tënde dhe kjo mund të shihet tek ata, që gjërat e pakëndshme përpiqen t’i fshehin nën tepih. Sido që të jetë, e rëndësishme është që objektivisht gjërat janë të qarta, janë sqaruar dhe është thellësisht e domosdoshme që Serbia të konfrontohet me të kaluarën e saj kriminale, për të çliruar vetveten, në mënyrë që të mund të punojë me gjithë forcën drejt së ardhmes.
Ka një temë për të cilën po thyhen shtizat. Fjala është për Asociacionin e Komunave Serbe. Serbia po kërkon kompetenca ekzekutive, ndërsa bashkësia ndërkombëtare dhe Qeveria e Kosovës thonë se nuk do të ketë asociacion me kompetenca ekzekutive? Si e shihni ju Asociacionin e Komunave serbe?
Steiner: Për këtë temë nuk dua të deklarohem në hollësi, por ajo që mund të them është se nisur nga forma si është bërë në Propozimin evropian, nuk shoh as një rrezik për Kosovën nga Asociacioni.
Në Hagë këto ditë ka filluar gjykimi i ish krerëve të UÇK-së. Në mesin e të akuzuarve është edhe ish kryeministri dhe ish presidenti Hashim Thaçi, të cilin ju kur ishit shef i UNMIK-ut e keni njohur personalisht. Si e vlerësoni formimin e Dhomave të Specializuara?
Steiner: Edhe për këtë çështje nuk mund dhe nuk do të ishte serioze të deklarohem!
Qeveria e Kosovës, sot udhëhiqet nga Albin Kurti, lider i një parti që ka dalë në skenën politike në Kosovë disa vite më vonë kur ju e keni lënë Kosovën. Si do vlerësonit sot qeverisjen në Kosovë nga qeveria aktuale?
Steiner: Për çështje të brendshme, natyrisht nuk kisha dashur të deklarohem! Por ajo që mund të them është se unë shoh vullnetin e kosovarëve që të ndërtojnë në mënyrë demokratike vendin e tyre, Kosovën, dhe të bëhen pjesë e familjes evropiane, atje ku e kanë vendin. Kosova ka një potencial enorm si dje ashtu dhe sot, si vendi me popullatën më të re në Evropë, dhe ajo që vërehet është se kjo gjeneratë e re politikanësh, është tani në pozita dhe vendet kyçe dhe kjo gjeneratë e re është e hapur, ka energji shumë të madhe dhe mendoj se është shumë me rëndësi që ky potencial ekzistues kosovar të shfrytëzohet maksimalisht. Kur isha shef i UNMIK-ut në Kosovë, vendet që vizitoja më me dëshirë ishin shkollat, sepse aty unë shihja të ardhmen e vendit tuaj.
Zoti Steiner, edhe një pyetje: Si e shihni të ardhmen, përkatësisht perspektivën evropian dhe atlantike të Kosovës?
Steiner: Nuk kam as një dyshim, sepse tashmë rruga për integrime euro-atlantike është e trasuar. Kosova është një vend evropian dhe i përket familjes evropiane ku e ka vendin dhe duhet të jetë pjesë e Bashkimit Evropian. E di që kjo rrugë ka zgjatur shumë dhe është e gjatë, aq sa nganjëherë më iriton edhe mua pse funksion disi ngadalë. Sidoqoftë, perspektiva evropiane e Kosovës është qartë e siguruar. Nuk e di se kur kjo ditë do të vijë, por e di që kjo ditë do të vijë !
Zoti Steiner, faleminderit për intervistën. Të fala në Mynih.
Steiner: Faleminderit gjithashtu dhe shumë të fala në Prishtinë!
