Drejtori i Akademisë Austriake të Paqes, njëherësh profesori austriak, Günther Rozenits në një intervistë për gazetën “Bota sot” foli për zhvillimet politike në Kosovë dhe dialogun me Serbinë.
Si fillim, ai potencoi rëndësinë që kastabilititeti politikë në cilësinë e jetësës.
Sipas tij, në situatën e krijuar aktualisht, mund të jenë disa rreziqe, e një prej tyre është ajo e aspektit të sigurisë.
“Ekziston rreziku që, në këto rrethana, forca shumë negative dhe shkatërruese të planifikojnë veprime kundër Republikës së pavarur të Kosovës”.
Gjithashtu, Rozenits komentoi edhe procesin e dialogut me Serbinë, e që sipas tij ka përfunduar në një pikë të keqe. Ai përmendi rolet e SHBA dhe BE-së në këto negociata.
Ndër të tjera, profesori austriak kërkoi që të largohen masat ndëshkuese të vendosura ndaj Kosovës, sa më shpejt të jetë e mundur.
Për këtë, Rozenits kishte edhe një mesazh të fortë.
“Republika e Kosovës duhet të jetë e përgatitur për të gjitha skenarët, të tregojë durim dhe të shmangë përçarjen e brendshme. Kosova duhet ta shfrytëzojë rastin dhe të mobilizojë të gjitha burimet, përfshirë diasporën, për t'u bashkuar dhe për të bashkëpunuar!” – tha ndër të tjera Günther Rozenits për “Bota sot”.
Intervista e plotë:
Gazeta “Bota sot”: Si e komentoni situatën politike në Kosvë dhe bllokadën që është krijuar për formimin e institucioneve të reja?
Günther Johann Rozenits: Çështja e Kosovës nuk luan asnjë rol në perspektivën e qytetarëve austriakë dhe, për fat të keq, kjo ka të ngjarë të vlejë edhe për qytetarët e Evropës Qendrore dhe shumicën e shteteve anëtare të BE-së.
Në këtë kontekst, i referohem të ashtuquajturit krahasim midis vendeve, një përmbledhje e qartë tabelare e të dhënave të shumta nga faqet përkatëse të vendeve të © ËorldData.info, botuar në janar 2015.
Kjo statistikë përfshin, ndër të tjera, të dhëna mbi cilësinë e jetës me stabilitet politik, të drejtat civile, popullsinë, etj. Në një shkallë nga 1 deri në 100, Republika e Kosovës arriti një vlerësim popullariteti prej 44 dhe një vlerësim prej 64 për stabilitetin politik. Austria arriti një vlerësim popullariteti prej 60 dhe një vlerësim prej 84 për stabilitetin politik.
Meqenëse Austria ka shumë të ngjarë të vlerësohet dukshëm më lart në Republikën e Kosovës sesa tregojnë këto statistika, rezultati për Kosovën është tronditës.
Duke pasur parasysh këtë vëzhgim, sfidën e brendshme të formimit të një qeverie të re pas 155 ditësh ulje-ngritjesh politike (nga 29 shtatori 2024 deri më 3 mars 2025), dhe faktin se Evropa dhe bota janë të kapluara nga lufta në Ukrainë që përfshin BE-në dhe NATO-n, lufta globale tregtare e Presidentit të SHBA-së Trump, lufta vrasëse në Palestinë, interesat e SHBA-së kundër Iranit, konflikti midis Indisë dhe Pakistanit dhe shumë zhvillime të tjera kaotike, kapaciteti ndërkombëtar për të perceptuar Republikën e Kosovës është i kufizuar.
Dhe, mos u shqetësoni, kushtetuta ofron kornizën dhe politikanët duhet të gjejnë një mënyrë për të zgjidhur situatën.
Austriakët ishin të duruar derisa presidenti u ngarkoi nacionalistëve detyrën e formimit të një qeverie, por ata dështuan. Tani, thonë disa, Austria ka një qeveri humbësish që, pas tre muajsh në detyrë, ka të pakënaqur 84 përqind të popullsisë. Nën mbikëqyrjen e Komisionit të BE-së, vendi tani duhet të përballet me një borxh kombëtar prej pothuajse 85 përqind të PBB-së (më shumë se 400 miliardë euro) dhe një raport vjetor borxhi ndaj PBB-së prej rreth 4 përqind.
Gazeta “Bota sot”: A penalizohet Kosova, nëse nuk arrinë ta formojë qeverinë e parë sa më parë? Si ndikon kjo vonesë në arenën ndërkombëtare?
Günther Johann Rozenits: Siç e dimë, disa grupe janë shumë të interesuara t'i atribuojnë faje të shumta, madje edhe artificialisht të ndërtuara, Kosovës. Në të njëjtën kohë, forcat neutrale ose më pak të përkushtuara janë të kujdesshme dhe të gatshme të shmangin një krizë tjetër të ngjashme me luftën. Ekziston rreziku që, në këto rrethana, forca shumë negative dhe shkatërruese të planifikojnë veprime kundër Republikës së pavarur të Kosovës. Në këtë sfond, politikanët dhe institucionet shtetërore duhet të jenë të kujdesshëm dhe vigjilentë dhe të ndërtojnë një mbrojtje të fortë.
Në të njëjtën kohë, institucionet shtetërore dhe qytetarët duhet të komunikojnë për këtë. Fatkeqësisht, ka pak informacion mbi sfondin në mediat austriake dhe gjermane. Para zgjedhjeve, qarkulluan disa raporte negative të anshme rreth elitës politike të Kosovës. Që nga zgjedhjet, mediat në Evropën Qendrore kanë heshtur - në të vërtetë, Kosova nuk ka asnjë prani fare.
Mos i besoni askujt, do të thoja! Vetëm interesat janë forca lëvizëse pas shtetësisë.
Gazeta “Bota sot”: Si e vlerësoni stagnimin e dialogut Kosovë-Serbi? Si duhet vepruar, pasi nuk po ka sinjale që mund të ketë përmirësime apo një marrëveshje finale mes palëve?
Günther Johann Rozenits: Është për të ardhur keq që ky dialog nuk po përparon. Megjithatë, duhet të mbahet mend se në jetën reale, situata të ngjashme ekzistojnë në të gjithë botën. Presidenti i SHBA-së Trump përmendi situatën midis Federatës Ruse dhe Ukrainës gjatë vizitës së Kancelarit Merz në SHBA më 5 qershor 2025, gjë që vlen edhe për situatën midis Serbisë dhe Kosovës. Është e qartë se kjo ka të bëjë me identitetin kombëtar, etj., por në rast lufte, jetët njerëzore janë gjithmonë në rrezik. Të gjithë ata që e konsiderojnë situatën në terren normale e dinë se lidershipi serb nuk ka qenë kurrë dhe mbetet i interesuar për pavarësinë e Republikës së Kosovës, por po e lufton atë në mënyrë aktive përmes mjeteve diplomatike dhe të tjera. Serbia ka pasur sukses në këtë deri më tani dhe qartë nuk sheh asnjë arsye për të ndryshuar strategjinë e saj. Sa i përket Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Evropian, është e qartë se ata janë më të interesuar të parandalojnë Serbinë nga afrimi me Rusinë sesa të mbështesin aktivisht Kosovën. Shkurt, Republika e Kosovës duhet të jetë e përgatitur për të gjitha skenarët, të tregojë durim dhe të shmangë përçarjen e brendshme. Kosova duhet ta shfrytëzojë rastin dhe të mobilizojë të gjitha burimet, përfshirë diasporën, për t'u bashkuar dhe për të bashkëpunuar!
Gazeta “Bota sot”: A është koha që të largohen sanksionet e vendosura ndaj Kosovës, pasi tash e sa kohë këto e kanë rënduar ekonominë dhe proceset integruese?
Günther Johann Rozenits: Sanksionet e vendosura nga BE-ja kundër Kosovës janë për shkak të tensioneve të vazhdueshme dhe çështjeve të pazgjidhura që lidhen me statusin politik të rajonit dhe marrëdhëniet me Serbinë. Këto masa janë një pikë mosmarrëveshjeje brenda BE-së, pasi shtetet anëtare kanë pikëpamje të ndryshme mbi integrimin e Kosovës në strukturat evropiane.
Për aq sa di unë, sanksionet dhe masat e Bashkimit Evropian kundër Kosovës do të mbeten në fuqi për momentin, pasi shtetet kryesore anëtare - Franca, Italia, Hungaria dhe Sllovakia - kundërshtojnë një heqje të plotë. Në vend të kësaj, këto vende favorizojnë një heqje graduale të sanksioneve, të cilat kanë prishur ndjeshëm projektet e zhvillimit të Kosovës me vlerë afërsisht 100 milionë euro.
Fatkeqësisht, nuk e di ndikimin e saktë të sanksioneve mbi popullin e Kosovës, por besoj se sanksionet janë mënyra e gabuar për të arritur diçka. E shoh këtë, për shembull, me sanksionet në luftën e Ukrainës - ju pëlqen apo jo, kështu është.
Cilat janë qëllimet e sanksioneve? Është e qartë. Sanksionet kanë për qëllim t'i detyrojnë politikanët të rimendojnë dhe të ndryshojnë sjelljen e tyre, dhe në fund të fundit, qytetarët kanë për qëllim të ushtrojnë presion mbi ta - gjë që mund të përfundojë në një revolucion! Kjo do të ishte një arsye e mirë që mbështetësit e sanksioneve të fajësonin qytetarët dhe të ndërhynin përsëri. Një qasje jashtëzakonisht e pabesë.
Kush preket më shumë nga sanksionet?
Në fund të fundit, janë qytetarët, veçanërisht të varfërit. Elita, kushdo qofshin ata, gjithmonë do të gjejë një mënyrë për t'u ndjerë plotësisht të paprekur. Pa përmendur kriminelët, të cilët kanë një jetë të lehtë edhe nën sanksione.
Po, sanksionet duhet të hiqen; ato duhet të përfundojnë menjëherë.
Mendoj se është për të ardhur keq që mbështetësit e Kosovës nuk janë mjaftueshëm të fortë dhe të suksesshëm në këtë drejtim. Ndoshta ata janë shumë pragmatikë dhe më të interesuar në idetë e tyre sesa në një konflikt me institucionet e BE-së - ata në krye.
Si përfundim, do të doja të thoja përsëri: Mos i beso askujt. Interesat janë forca lëvizëse pas qeverive, veçanërisht atyre të mëdha. Të bësh për vete, të kujdesesh gjithmonë për interesat e të tjerëve dhe të përpiqesh t'i kënaqësh të tjerët nuk do të të çojë askund. Por mjetet diplomatike janë të nevojshme, veçanërisht në planin e brendshëm.
