San Diego - Universiteti Ahmet Yesevi me qendër në Turkistan, Kazakistan festoi botimin e një libri të ri universitar të titulluar "Përqafimi i hënës: Arti i veprave të Gjekë Marinajt". Një poet, shkrimtar, përkthyes dhe kritik letrar shqiptaro-amerikan me qendër në zonën e metrosë së Dallasit, Marinaj mori pjesë në ceremoninë e publikimit të librit në universitet si pjesë e programit të tij kulturor shumëkombësh në Azinë Qendrore dhe Turqi.
Autorët e tekstit vënë në dukje se në vazhdën e përvojës së tyre me "përkthimet e poezive të poetit amerikan Dr. Gjeke Marinaj, doktoruar në Universitetin e Teksasit në Dallas dhe një akademic ekspert, na vjen mirë që sot një tjetër kryevepër e letërsisë botërore flet gjuhën amtare të lexuesit kazak."
Autorët e "Përqafimi i hënës" janë Dosbol Islam, profesor i asociuar në departamentin e filologjisë kazake dhe Alima Pashanova, një avokate aktive e letërsisë kazake. Në evenimentin e universitetit, zëvendës-rektori Askar Turganbayev dhe drejtori i bibliotekës Meruert Absemetova prezantuan librin dhe folën për temat e tij.
Duke e vlerësuar Marinaj si "një nga figurat letrare më të rëndësishme të botës", "Përqafimi i hënës" vazhdon projektin "100 tekste të reja shkollore në gjuhën kazake", nisur në vitin 2017 nga Presidenti i Parë i Republikës së Kazakistanit Nursultan Nazarbayev nën kujdesin e programi shtetëror "Rilindja shpirtërore". Teksti shkollor ka marrë miratimin për t'u përfshirë në kurrikulat e arsimit të lartë të vendit të Azisë Qendrore për aplikantët dhe studentët deri në nivelin e doktoraturës.
“Përqafimi i hënës” paraqet përkthimin e parë kazak të veprës letrare të doktor Marinajt. Autorët e teksteve D. Islam dhe A. Pashanova, si dhe Zhibek Iskakova, redaktore e revistës "Kazakistani i mrekullueshëm-2050", kanë bashkëpunuar për të dhënë versione kazake të një përzgjedhjeje gjithëpërfshirëse të nxjerrë nga të gjitha vëllimet me poezi të Marinajt. Analiza letrare shoqëruese e ofruar nga autorët për studentët e universitetit studion poezitë dhe i krahason ato me vepra të poetëve të mëdhenj kazakë, si një mënyrë për të përcjellë "botëkuptimin filozofik të Marinajt te lexuesi kazak". Çdo kapitull përmban kuize dhe detyra reflektuese me shkrim.
Duke e përshkruar Dr. Marinaj si një njeri që "duke punuar pa u lodhur për të forcuar marrëdhëniet miqësore me shkrimtarët e letërsisë botërore, si dhe për të zhvilluar krijimtarinë e tij", "Përqafimi i hënës" zbaton idealet e poetit për diplomacinë kulturore të bazuar në letërsi në kontekstin kazak sidomos për periudhën që nga krijimi i Republikës së pavarur të Kazakistanit në 1991.
Pjesë përbërëse e këtyre idealeve është Teoria e Protonizmit të poetit, një formë e kritikës letrare që synon të promovojë mirëkuptimin letrar ndërkombëtar. Siç përvijohet nga Prof. Islami dhe Pashanova, Protonizmi ofron një këndvështrim për të perceptuar edhe ndërlidhjen e letërsisë kazake dhe asaj botërore. Libri inkurajon studentët të përdorin Teorinë e Protonizmit në detyrat me shkrim gjatë gjithë semestrit.
Duke iu afruar "prodhimi letrar të Dr. Marinajt si një lloj komunikimi i shënuar nga një formë koherente e mendimit metaforik", "Përqafimi i hënës" i gjen "idetë dhe vendimet konceptuale" të poetit në përputhje me bazat e evolucionit krijues të letërsisë së pavarur kazake. Prof. Islami dhe Pashanova e shohin mendimin letrar të Marinajt si pasqyrim të origjinës kombëtare si dhe një dialog me tendenca kryesore në letërsinë botërore.
Në mënyrë të ngjashme, siç vërejnë autorët, letërsia bashkëkohore kazake ka asimiluar lëvizjet moderniste si simbolizmi, impresionizmi, shprehja dhe surrealizmi. Autorët e shohin Protonizmin e Marinajt si një gur prove për interpretimin e rrymave të fshehta unifikuese të pranishme në ndërveprimin e traditës dhe inovacionit në kulturën kazake, njësoj si në çdo kulturë kombëtare që arrin identitetin e saj kulturor botëror.
"Përqafimi i hënës" tërheq paralele midis Marinajt dhe autorëve kazakë, duke përfshirë edhe një krahasim të poezisë "Kuajt" të Marinajt dhe poezinë "Kali i kuq" të shkrimtarit pionier kazak Saken Seifullin, të dyja poezi të njohura të kritikës sociale me korrespondencë në nivelin e imazhit dhe filozofisë botërore ai kritika ë shtypjes së padrejtë të vlerave autentike kulturore dhe etike nga regjimet përkatëse të kohëve respektive. Libri gjithashtu e krahason stilin e Marinajt me atë të autorit të dashur kazak Magzhan Zhumabayev.
Formulimi i Teorisë së Protonizmit nga Dr. Marinaj u ngrit si një reagim ndaj paqëndrueshmërisë në mjedisin letrar ballkanik, i ndikuar nga ripërtëritja e politizimit postkomunist të letërsisë në kurriz të shqetësimeve artistike. Përshkrimi i detajuar i teorisë së nënshkrimit të poetit në "Përqafimi i hënës" synon t'u japë lexuesve kazakë një mjet kritik për të perceptuar dhe ushqyer letërsinë e tyre brenda një konteksti më të gjerë të mbështetjes së zhvillimit të fuqishëm gjithëpërfshirës të kulturës kombëtare.
Teoria e Protonizmit të Dr. Gjekë Marinajt aktualisht mësohet në disa universitete të mëdha evropiane dhe aziatike, përfshirë Republikën Popullore të Kinës, Ministria e Arsimit e së cilës e ka bërë teorinë pjesë të programeve të saj akademike për tu të diplomuar.
Dr. Marinaj, i nominuar disa herë për Çmimin Nobel në Letërsi, ka marrë shumë nderime të mëdha, duke përfshirë Çmimin Ndërkombëtar të Letërsisë Changwon KC të Koresë së Jugut.
