Samiti vjetor midis liderëve të BE-së dhe Ballkanit Perëndimor u fokusua në zbatimin e planeve të mbështetjes ekonomike, energjetike, diskutimet mbi integrimin gradual, politikën e jashtme dhe dialogun Serbi-Kosovë. Por kapitulli i zgjerimit duket se do të varet nga obstruksionizmi i Viktor Orbanit ndaj Ukrainës.
Projekti i “paqes, demokracisë dhe stabilitetit në kontinent” i përfaqësuar nga Bashkimi Evropian, siç e përsërisin vazhdimisht të gjithë drejtuesit e institucioneve të BE-së, nuk mund të materializohet nëse vendet që kanë aplikuar për t’u anëtarësuar vazhdojnë të injorohen që nga zhgënjimi i politikanëve dhe qytetarëve (me shumicë dërrmuese pro-evropiane) do t’i shtyjë ata të kërkojnë mbështetje në regjimet autokratike si Rusia. Dështimi i Serbisë për t’u lidhur me masat kufizuese kundër Moskës dhe secesionizmit serb të Bosnjës kundër Sarajevës ka qenë një thirrje e qartë zgjimi. Ne duhet të pranojmë se shtytja për zgjerimin e BE-së nuk është vetëm një çështje e përmbushjes së premtimeve apo kundër Rusisë, por është bërë gjithashtu një prioritet i vërtetë për tërë Unionin, politikisht dhe ekonomikisht.
Kjo demonstrohet së pari nga seria e paketave miliarda euro në investime direkte dhe indirekte në mbështetje të të gjithë partnerëve më të afërt, nga ata për mbijetesën financiare të Ukrainës tek rritja ekonomike për Ballkanin Perëndimor, si dhe mbështetja kundër krizës energjetike. Më pas duhet të kujtojmë objektivin e ri të vitit 2030, të cilin presidenti i Këshillit Evropian, Charles Michel, e shpalli në fund të gushtit duke siguruar, gjithashtu në mënyrë kontroverse, një datë deri në të cilën të gjithë janë gati për zgjerimin e BE-së, brenda dhe jashtë Bashkimit Evropian.
Mirëpo, vështirësitë dhe zvarritjet eurointegruese të Ballkanit Perëndimor nuk duket se janë duke u lehtësuar në të ardhmen.
Këshilli Evropian ka vendosur: të hapë negociatat e anëtarësimit me Ukrainën dhe Moldavinë, të fillojë negociatat me Bosnjë dhe Hercegovinën pas përmbushjes së kritereve të anëtarësimit dhe t’i japë Gjeorgjisë statusin e kandidatit. Ndërsa Kosova ka mbetur i vetmi vend pa status kandidat.
Spanja nuk do të ndryshojë qëndrimin e saj për njohjen e Kosovës dhe do të kundërshtojë anëtarësimin e Kosovës në BE dhe organizata të tjera ndërkombëtare, ka thënë ambasadori spanjoll në Serbi. Ai ka konfirmuar se Spanja gjatë mandatit të saj gjashtëmujor si kryetare e Presidencës së Këshillit të BE-së nuk ka ndërmarrë asnjë veprim lidhur me aplikimin e Kosovës.
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani në Samitin BE-Ballkani Perëndimor në Bruksel i bëri thirrje BE-së që të hiqen masat ndaj Kosovës, të mbajë Serbinë përgjegjëse për aktet e saj agresore dhe t’i japë Kosovës statusin kandidat.
Raporti i Progresit i KE-së për vitin 2023 ngjanë të ketë ngritur shqetësime edhe për përparimin e Maqedonisë së Veriut. Me sa duket, ky është raporti më negativ në vitet e fundit. Përfaqësuesi i Komisionit të BE-së në Maqedoninë e Veriut, David Geer pohoi se raporti është “i sinqertë” dhe “i drejtë” dhe synon të inkurajojë institucionet që të angazhohen më aktivisht në avancimin e reformave të nevojshme për anëtarësimin në BE. Raporti në thelb u kërkon institucioneve të lëvizin përtej fjalëve dhe veprimeve, përtej mbështetjes deklarative për anëtarësimin në BE dhe drejt përmirësimit thelbësor të institucioneve vendase, sundimit të ligjit dhe luftës kundër korrupsionit.
Komplikimet në progresin e Maqedonisë së Veriut janë të shumta. Debati publik i brendshëm ka qenë i polarizuar, duke dobësuar institucionet demokratike në përgjithësi. Korrupsioni, një shqetësim kryesor për përparimin e Maqedonisë së Veriut, është lehtësuar nga një reduktim i kohëve të fundit i dënimeve maksimale ligjore për krimet e lidhura me korrupsionin.
Maqedonia e Veriut e ka pozicionuar veten mirë në aspektin e politikës së saj të jashtme, duke u përafruar me pozicionet e BE-së për agresionin e Rusisë kundër Ukrainës dhe duke marrë një rol aktiv si kryesuese e OSBE-së në mjedisin aktual të ndërlikuar gjeopolitik. Për politikën e jashtme, vlerësimet e progres-raportit janë pozitive.
Sa u përket shqetësimeve të ngritura, lidhen kryesisht me reformën e brendshme të vendit. Raporti i Progresit i vitit 2023 vëren progres të kufizuar ose aspak në reformën e administratës publike, integritetin dhe pavarësinë e gjyqësorit, luftën kundër korrupsionit dhe lirinë e shprehjes. Në vitin 2021 dhe 2022, në të njëjtat fusha, progresi i raportuar u vlerësua më pozitivisht sesa në raportin e vitit 2023.
Aspektet më shqetësuese të raportit lidhen me gjyqësorin, me një vlerësim negativ të pavarësisë së vendit dhe integritetit të gjyqtarëve dhe institucioneve, si dhe shqetësimet për ndikimin politik. Lufta kundër korrupsionit gjithashtu ka ngecur, me rastet e korrupsionit të nivelit të lartë që janë vonuar ose anuluar. Për më tepër, ulja e dënimeve për veprat penale të lidhura me korrupsionin shihet si veçanërisht shqetësuese, pasi pengon llogaridhënien në të ardhmen për korrupsionin.
Brenda vendit, tema më e diskutuar në lidhje me integrimin në BE është tema e ndryshimeve kushtetuese, e cila u bë e kushtëzuar për përparimin e Maqedonisë së Veriut drejt integrimit në BE pas vetos së vendosur nga Bullgaria në vitin 2020. Raporti i Progresit i Komisionit për vitin 2023 nuk fokusohet gjerësisht në ndryshimet e propozuara kushtetuese dhe i përmend ato tre herë në një dokument prej 128 faqesh. Ndryshimet e propozuara në preambulë dhe dy dispozita kushtetuese përcaktojnë përfshirjen e pakicave shtesë që jetojnë brenda kufijve të vendit, të cilat aktualisht nuk përmenden në Kushtetutë, veçanërisht popullit bullgar.
Derisa vendi pret zgjedhjet parlamentare në pranverën e vitit 2024, raporti i KE-së ngre pyetje të rëndësishme në lidhje me aftësinë e Maqedonisë së Veriut për të mbështetur përparimin linear drejt përmbushjes së kushteve për anëtarësim në BE. Rruga drejt përmbushjes së agjendës së reformave të BE-së është ende e gjatë, megjithëse ka arsye për të mbetur optimistë me kujdes, veçanërisht duke pasur parasysh interesin e ripërtërirë të BE-së për zgjerim.Samiti vjetor midis liderëve të BE-së dhe Ballkanit Perëndimor u fokusua në zbatimin e planeve të mbështetjes ekonomike, energjetike, diskutimet mbi integrimin gradual, politikën e jashtme dhe dialogun Serbi-Kosovë. Por kapitulli i zgjerimit duket se do të varet nga obstruksionizmi i Viktor Orbanit ndaj Ukrainës.
Projekti i “paqes, demokracisë dhe stabilitetit në kontinent” i përfaqësuar nga Bashkimi Evropian, siç e përsërisin vazhdimisht të gjithë drejtuesit e institucioneve të BE-së, nuk mund të materializohet nëse vendet që kanë aplikuar për t’u anëtarësuar vazhdojnë të injorohen që nga zhgënjimi i politikanëve dhe qytetarëve (me shumicë dërrmuese pro-evropiane) do t’i shtyjë ata të kërkojnë mbështetje në regjimet autokratike si Rusia. Dështimi i Serbisë për t’u lidhur me masat kufizuese kundër Moskës dhe secesionizmit serb të Bosnjës kundër Sarajevës ka qenë një thirrje e qartë zgjimi. Ne duhet të pranojmë se shtytja për zgjerimin e BE-së nuk është vetëm një çështje e përmbushjes së premtimeve apo kundër Rusisë, por është bërë gjithashtu një prioritet i vërtetë për tërë Unionin, politikisht dhe ekonomikisht.
Kjo demonstrohet së pari nga seria e paketave miliarda euro në investime direkte dhe indirekte në mbështetje të të gjithë partnerëve më të afërt, nga ata për mbijetesën financiare të Ukrainës tek rritja ekonomike për Ballkanin Perëndimor, si dhe mbështetja kundër krizës energjetike. Më pas duhet të kujtojmë objektivin e ri të vitit 2030, të cilin presidenti i Këshillit Evropian, Charles Michel, e shpalli në fund të gushtit duke siguruar, gjithashtu në mënyrë kontroverse, një datë deri në të cilën të gjithë janë gati për zgjerimin e BE-së, brenda dhe jashtë Bashkimit Evropian.
Mirëpo, vështirësitë dhe zvarritjet eurointegruese të Ballkanit Perëndimor nuk duket se janë duke u lehtësuar në të ardhmen.
Këshilli Evropian ka vendosur: të hapë negociatat e anëtarësimit me Ukrainën dhe Moldavinë, të fillojë negociatat me Bosnjë dhe Hercegovinën pas përmbushjes së kritereve të anëtarësimit dhe t’i japë Gjeorgjisë statusin e kandidatit. Ndërsa Kosova ka mbetur i vetmi vend pa status kandidat.
Spanja nuk do të ndryshojë qëndrimin e saj për njohjen e Kosovës dhe do të kundërshtojë anëtarësimin e Kosovës në BE dhe organizata të tjera ndërkombëtare, ka thënë ambasadori spanjoll në Serbi. Ai ka konfirmuar se Spanja gjatë mandatit të saj gjashtëmujor si kryetare e Presidencës së Këshillit të BE-së nuk ka ndërmarrë asnjë veprim lidhur me aplikimin e Kosovës.
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani në Samitin BE-Ballkani Perëndimor në Bruksel i bëri thirrje BE-së që të hiqen masat ndaj Kosovës, të mbajë Serbinë përgjegjëse për aktet e saj agresore dhe t’i japë Kosovës statusin kandidat.
Raporti i Progresit i KE-së për vitin 2023 ngjanë të ketë ngritur shqetësime edhe për përparimin e Maqedonisë së Veriut. Me sa duket, ky është raporti më negativ në vitet e fundit. Përfaqësuesi i Komisionit të BE-së në Maqedoninë e Veriut, David Geer pohoi se raporti është “i sinqertë” dhe “i drejtë” dhe synon të inkurajojë institucionet që të angazhohen më aktivisht në avancimin e reformave të nevojshme për anëtarësimin në BE. Raporti në thelb u kërkon institucioneve të lëvizin përtej fjalëve dhe veprimeve, përtej mbështetjes deklarative për anëtarësimin në BE dhe drejt përmirësimit thelbësor të institucioneve vendase, sundimit të ligjit dhe luftës kundër korrupsionit.
Komplikimet në progresin e Maqedonisë së Veriut janë të shumta. Debati publik i brendshëm ka qenë i polarizuar, duke dobësuar institucionet demokratike në përgjithësi. Korrupsioni, një shqetësim kryesor për përparimin e Maqedonisë së Veriut, është lehtësuar nga një reduktim i kohëve të fundit i dënimeve maksimale ligjore për krimet e lidhura me korrupsionin.
Maqedonia e Veriut e ka pozicionuar veten mirë në aspektin e politikës së saj të jashtme, duke u përafruar me pozicionet e BE-së për agresionin e Rusisë kundër Ukrainës dhe duke marrë një rol aktiv si kryesuese e OSBE-së në mjedisin aktual të ndërlikuar gjeopolitik. Për politikën e jashtme, vlerësimet e progres-raportit janë pozitive.
Sa u përket shqetësimeve të ngritura, lidhen kryesisht me reformën e brendshme të vendit. Raporti i Progresit i vitit 2023 vëren progres të kufizuar ose aspak në reformën e administratës publike, integritetin dhe pavarësinë e gjyqësorit, luftën kundër korrupsionit dhe lirinë e shprehjes. Në vitin 2021 dhe 2022, në të njëjtat fusha, progresi i raportuar u vlerësua më pozitivisht sesa në raportin e vitit 2023.
Aspektet më shqetësuese të raportit lidhen me gjyqësorin, me një vlerësim negativ të pavarësisë së vendit dhe integritetit të gjyqtarëve dhe institucioneve, si dhe shqetësimet për ndikimin politik. Lufta kundër korrupsionit gjithashtu ka ngecur, me rastet e korrupsionit të nivelit të lartë që janë vonuar ose anuluar. Për më tepër, ulja e dënimeve për veprat penale të lidhura me korrupsionin shihet si veçanërisht shqetësuese, pasi pengon llogaridhënien në të ardhmen për korrupsionin.
Brenda vendit, tema më e diskutuar në lidhje me integrimin në BE është tema e ndryshimeve kushtetuese, e cila u bë e kushtëzuar për përparimin e Maqedonisë së Veriut drejt integrimit në BE pas vetos së vendosur nga Bullgaria në vitin 2020. Raporti i Progresit i Komisionit për vitin 2023 nuk fokusohet gjerësisht në ndryshimet e propozuara kushtetuese dhe i përmend ato tre herë në një dokument prej 128 faqesh. Ndryshimet e propozuara në preambulë dhe dy dispozita kushtetuese përcaktojnë përfshirjen e pakicave shtesë që jetojnë brenda kufijve të vendit, të cilat aktualisht nuk përmenden në Kushtetutë, veçanërisht popullit bullgar.
Derisa vendi pret zgjedhjet parlamentare në pranverën e vitit 2024, raporti i KE-së ngre pyetje të rëndësishme në lidhje me aftësinë e Maqedonisë së Veriut për të mbështetur përparimin linear drejt përmbushjes së kushteve për anëtarësim në BE. Rruga drejt përmbushjes së agjendës së reformave të BE-së është ende e gjatë, megjithëse ka arsye për të mbetur optimistë me kujdes, veçanërisht duke pasur parasysh interesin e ripërtërirë të BE-së për zgjerim.
