Sinestezia është një gjendje neurologjike në të cilën informacioni që synon të stimulojë një nga shqisat, stimulon disa prej tyre. Njerëzit që kanë sinestezi quhen sinestetë. Fjala vjen nga greqishtja ku "synth" do të thotë "së bashku" dhe "ethesia" do të thotë "perceptim". Sinestetët shpesh mund ta "shohin" muzikën si ngjyra kur e dëgjojnë atë dhe "të shijojnë" tekstura si "të rrumbullakëta" ose "të mprehta" kur hanë ushqime.
Studiuesit nuk janë ende të sigurt se sa e zakonshme është sinestezia. Një studim i vitit 2006 propozoi që ndodh në 2 deri në 4% të popullsisë.
Shembuj të sinestezisë
Nëse keni sinestezi, mund të vini re se shqisat priren të ndërthuren, duke i dhënë perceptimeve për botën një dimension shtesë. Ndoshta sa herë që kafshoni një ushqim, ndjeni edhe formën e tij gjeometrike: të rrumbullakëta, të mprehta ose katrore. Ndoshta kur ndiheni emocional ndaj një personi që doni, mund të mbyllni sytë dhe të shihni disa ngjyra.
Ju mund t'i lexoni këto fjalë me një sërë zërash shoqërues në kokë, duke e karakterizuar secilën fjali me një identitet të vetin. Të gjitha këto përvoja janë shembuj të sinestezisë.
Simptomat e sinestezisë
Ka shumë lloje të sinestezisë, të gjitha me simptoma të ndryshme. Sinestezia e ngjyrave, ku lidhni shkronjat dhe ditët e javës me ngjyrat, mund të jetë më e njohura. Por ka gjithashtu sinestezi nga tingulli në ngjyrë, sinestezi nga forma e numrave dhe shumë të tjera. Ju mund të keni vetëm një lloj sinestezie, ose një kombinim të disa llojeve. Ja disa simptoma:
- perceptime të pavullnetshme që ndërthuren midis shqisave (shijimi i formave, dëgjimi i ngjyrave, etj.)
- nxitës ndijor që vazhdimisht dhe në mënyrë të parashikueshme shkaktojnë ndërveprim midis shqisave (p.sh., sa herë që shihni shkronjën A, e shihni atë të kuqe)
Trajtimet
Nuk ka trajtim për sinestezinë. Të folurit me një profesionist të shëndetit mendor mund t'ju ndihmojë gjithashtu të shihni vlerën që sinestezia mund t'i shtojë jetës suaj. Në vend që të keni një anë dominuese të trurit - djathtas ose majtas - mund të zbuloni se të dyja anët e trurit harmonizohen mirë.
Mund të jetoni një jetë të plotë dhe normale me sinestezi. Shumë njerëz të famshëm dhe të suksesshëm e përjetojnë këtë fenomen. Shembujt përfshijnë: Kanye West, Pharrell Williams, Mary J. Blige, Tori Amos, shkrimtari Vladimir Nabokov. Piktorët Vincent van Gogh dhe Joan Mitchell gjithashtu spekulohet se kanë pasur sinestezi.
Testimi për sinestezi
Mund të bëni teste falas në internet. Gjithashtu mund të testoni veten duke bërë pyetje. Për shembull, kur imagjinoni shkronjën "A", a e lidh mendja juaj këtë shkronjë me një ngjyrë specifike? Përmendni të gjithë alfabetin, duke imagjinuar secilën shkronjë, duke vëzhguar ngjyrën që ju duket në mendje dhe duke e shkruar atë. Përsëriteni ushtrimin një ose dy orë më vonë. A janë shkronjat kryesisht me të njëjtën ngjyrë sa herë që i imagjinoni ato? Nëse janë, ju mund të keni sinestezi.
Vendosni muzikë klasike dhe mbyllni sytë. Zgjidhni një këngë me të cilën nuk jeni njohur përpara se të qetësoheni. Çfarë ngjyre ka muzika? A duket se secili instrument ka një ngjyrë të ndryshme? A keni një komponent të fortë vizual krahas asaj që po dëgjoni? Nëse po, mund të keni sinestezi.
