Ndërsa konflikti është ndezur midis Izraelit dhe Hamasit dhe Rusisë dhe Ukrainës, analistët politikë thonë se fokusi i fuqive perëndimore është devijuar nga një çështje tjetër gjeopolitike “e nxehur” – në një “çështje serioze sigurie” si për Ballkanin ashtu edhe për Evropën më gjerësisht.
Kështu raporton media prestigjioze ndërkombëtare, CNBC në një analizë të botuar të martën, transmeton “Bota sot”.
Leon Hartwell, një anëtar i lartë jorezident në Qendrën për Analizë të Politikave Evropiane (CEPA), tha se përshkallëzimi i tensioneve midis Serbisë dhe Kosovës kërkon vigjilencë të shtuar, edhe pse një shpërthim i fundit kishte rrëshqitur kryesisht nën radarin e mediave perëndimore.
“Kërkesat e pamëshirshme për vëmendjen tonë kolektive, veçanërisht lufta Rusi-Ukrainë, dhe tani rigjallërimi i tensioneve në teatrin Izrael-Palestinë, kanë komanduar pjesën e pjesën më të madhe të brezit tonë diplomatik dhe ushtarak”, tha Hartwell për CNBC përmes emailit.
“Rrjedhimisht, mosmarrëveshja Serbi-Kosovë, pavarësisht përpjekjeve, e gjen veten të lënguar nën hijen e këtyre sfidave më të menjëhershme dhe më tingëlluese globalisht.”
Ai nënvizon një sfidë të madhe për politikëbërësit: Sigurimin e konflikteve të vazhdueshme me vëmendje pothuajse të vazhdueshme, ndërkohë që parasheh ende rreziqe të tjera të rëndësishme strategjike.
Hartwell tha se kur një konflikt i ri shpërthen në skenën globale, "ai në thelb tensionon kapacitetin e një kombi për të menaxhuar në mënyrë efektive konfliktet paraekzistuese".
Në thelb, gjerësia e brezit diplomatik dhe ushtarak shkon vetëm aq larg, dhe shtetet janë të detyruara të bëjnë zgjedhje të llogaritura se ku t'i drejtojnë përpjekjet e tyre.
Tensionet Serbi-Kosovë
Ballkani Perëndimor, një grup prej gjashtë vendeve që zyrtarët e Bashkimit Evropian kanë thënë vazhdimisht se i përkasin familjes evropiane, përfshin Shqipërinë, Bosnjën dhe Hercegovinën, Malin e Zi, Kosovën, Maqedoninë e Veriut dhe Serbinë, shkruan CNBC transmeton “Bota sot”.
Jo ende anëtare e bllokut 27-vendesh, rajoni me rreth 18 milionë banorë në Evropën Jugore dhe Lindore njihet si një arenë e rivalitetit gjeostrategjik, me Moskën, Brukselin dhe Uashingtonin mes atyre që kërkojnë ndikim.
Ndërsa, tensionet midis Serbisë dhe Kosovës janë rritur vazhdimisht gjatë viteve të fundit, një shkëmbim zjarri vdekjeprurës në fund të shtatorit midis një grupi të armatosur rëndë të serbëve etnikë dhe forcave speciale të policisë së Kosovës në fshatin verior të Kosovës, Banjska, dukej se shënonte një tjetër pikë kyçe.
Lëvizja shkaktoi alarm tek zyrtarët amerikanë dhe evropianë, të cilët shprehën shqetësim të thellë për dhunën dhe ngritjen "e paprecedentë" të forcave ushtarake atje, siç e përshkroi Shtëpia e Bardhë.
“Fakti mbetet se rajoni i Ballkanit është një fuçi baruti, ku edhe incidentet e vogla mund të kalojnë me shpejtësi në konflikte më të gjera. Historia ka nënvizuar shprehjen se ajo që ndodh në Ballkan, nuk qëndron në Ballkan”, tha Hartwell i CEPA-s.
“SHBA-të, BE-ja dhe Britania e Madhe nuk kanë gjerësinë e brezit diplomatik dhe ushtarak për t'iu përgjigjur disa konflikteve të interesit strategjik. Do të duhet të bëhen zgjedhje në lidhje me atë se ku mund t'i angazhojmë burimet tona dhe kjo përfundimisht do të ketë pasoja negative për disa rajone", shtoi ai.
Komentet e Hartwell që e përshkruajnë situatën në rajon u paraljmëruan edhe nga zyrtarë të lartë të politikës në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë (ECFR) muajin e kaluar.
“Zgjidhja e mosmarrëveshjes ndërmjet Kosovës dhe Serbisë nuk është më vetëm një çështje politike, por një çështje serioze e sigurisë për rajonin dhe Evropën”, thanë Engjellushe Morina dhe Majda Ruge e ECFR në një alarm politik.
“Për SHBA-në dhe BE-në, zgjedhja nuk është më vetëm mes dështimit dhe suksesit të dialogut, por ndërmjet stabilitetit dhe një përshkallëzimi të mëtejshëm të dhunës. Kjo e fundit ka shumë të ngjarë nëse ata përfundimisht nuk e pranojnë rolin e Beogradit në destabilizimin e Kosovës dhe miratojnë një qasje të fuqishme për ta kundërshtuar atë”,
SHBA, BE dhe Britania e Madhe mund të bëjnë një "ndryshim të madh"
NATO ka pasur një mision paqeruajtës në Kosovë që nga viti 1999 pas një konflikti të përgjakshëm midis shqiptarëve etnikë që kundërshtojnë serbët etnikë dhe qeverisë së Jugosllavisë në vitin 1998. Aleanca ushtarake reagoi ndaj incidentit të shtatorit duke vendosur trupa shtesë paqeruajtëse në rajon, ndërsa Serbia forcoi prania ushtarake përgjatë kufirit me Kosovën.
Kosova e shpalli veten të pavarur nga Serbia në vitin 2008, një deklaratë që Serbia e hodhi poshtë dhe tensionet kanë vijuar që atëherë, pa u ndihmuar nga zgjedhja e liderëve nacionalistë në të dy vendet.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiq ka thënë më parë në një intervistë për Financial Times se forcat serbe nuk kishin ndërmend të shkonin në luftë me Kosovën, duke theksuar se kjo do të ishte kundër produktive ndaj ambicieve të vendit për t'u anëtarësuar në BE.
“Realiteti është se Ballkani, megjithëse është relativisht modest në shkallë, garanton një angazhim strategjik. Kur SHBA-ja, BE-ja dhe Britania e Madhe bashkëpunojnë, ata kanë demonstruar kapacitetin e tyre për të bërë një ndryshim të madh në Ballkan”, tha Hartwell i CEPA-s.
“Sidoqoftë, kur ne e neglizhojmë këtë përgjegjësi, ose e keq-menaxhojmë atë siç ndodh aktualisht, ne pa dashje krijojmë një hapje për lojtarët e tjerë për të mbushur vakumin.”
