Sezoni i gjuetisë së shtrigave në Ballkan ende po vazhdon, si përndryshe të shpjegohet shprehja "grua e turpshme" me të cilën një figurë publike, madje edhe një politikan i rangut të lartë, nderoi një tjetër? Sigurisht, një grua - sepse mjafton të shkruash "burrë i turpshëm" për të kuptuar se ky mbiemër nuk shkon me gjininë mashkullore, kështu që rezulton se vetëm gratë mund të jenë të turpshme, domethënë të turpëruara, shkruan Slavenka Drakulić për Deutsche Welle.
Çdo gjueti fillon me ndjekje, në këtë rast verbale. "Një grua e turpshme që gëzon të gjitha liritë në Serbi", tha kryetari i Kryesisë së BeH-së Milorad Dodik, ish-kryetar i Republika Sërpskas. Cila shtrigë e meritonte një fyerje të tillë nga një poztë kaq i lartë? Duhet të bëhet fjalë për ndonjë person të rëndësishëm, sepse një njeri i tillë nuk merret me gjëra të imëta. Dhe kjo "grua e turpshme" duhet të ketë bërë diçka të tmerrshme kur, në mënyrë të ngathët, por qartë duke thirrur në autoritetin e shtetit, tha: "Asnjë shtet nuk do ta toleronte këtë, gjëra helmuese të dërguara nga Sonja Biserko ..." Dodikut në akuzën për gënjeshtra për të turpëruar vendin i bashkohet edhe ministrin serb i financave Sinisha Mali.
Kjo ndjekje, sepse ata nuk janë të vetmit që marrin pjesë në të, është reagim ndaj tekstit të kryetares së Komitetit serb të Helsinkit për të drejtat e njeriut, Sonja Biserko. Ajo, në fakt, më 13 dhjetor, me rastin e 25-vjetorit të Marrëveshjes së Dejtonit, në faqen në internet të Deutsche Welle, botoi një tekst, analizë të politikës së jashtme të Serbisë. Ashtu si të gjitha tekstet e tilla, bazohet në shkrime mediatike dhe paraqitje publike dhe fjalime të politikanëve dhe botime të shumta. Në të nuk ka asgjë që publiku në Serbi nuk e ka dëgjuar ose dëshmuar.
Pretendimi më i dhimbshëm i Sonjës
Sonja Biserko vetëm i ka lidhur informacionet në një pasqyrë koherente dhe arriti në disa përfundime.
Për shembull, ajo arriti në përfundimin se Republika Sërpska është preja e hershme e Serbisë dhe se, megjithëse nuk mund të bashkohet zyrtarisht me Serbinë, Serbia vazhdon të njëjtën politikë si në luftë dhe vazhdon të punojë në përfundimin e projektit të Serbisë së Madhe. Por, pretendimi i saj se një politikë e tillë e Aleksandar Vuçiqit është pengesa kryesore për qëndrueshmërinë e BeH-së dhe paqes në Ballkan është ndoshta më i dhimbshmi.
Teksti i saj pati çuditshëm jehonë të madhe dhe pasuan reagime të ashpra, ose më saktë sulme, si nga kreu politik ashtu edhe nga fundi i rrjeteve sociale, përmes tabloideve të kontrolluara nga qeveria. Padyshim, kjo është një veprimtari armiqësore dhe afatgjatë, siç dëshmoi gazetarja Lilana Smajloviq në të përditshmen "Alo"! Në fakt, ajo thotë se "më afër së vërtetës është se qëllimi i saj është shpërbërja e Serbisë". Një grua që punon për shpërbërjen e një shteti dhe fut frikë se mund të jetë e suksesshme në këtë nuk është diçka e vogël.
Ky ekzagjerimi i pabesueshëm, prandaj edhe komik i atribuon Sonja Biserkos shumë më tepër fuqi sesa ajo ka, siç është zakon kur bëhet fjalë për shtrigat. Por, deri sa është tashmë kaq e fuqishme, pse të mos e akuzojmë për shkaktimin e koronës në Serbi? A nuk ishin fajtore shtrigat e llojit të saj, domethënë zgjuarsia dhe dija, fajtore për kushedi çfarë të zezash, përfshirë edhe murtajën?
Historia - pa ideologji dhe relativizëm
Megjithatë, Komiteti i Helsinkit është një institucion i rëndësishëm dhe me reputacion, dhe Sonja është e guximshme dhe e njohur për 25 vjet angazhim me gjithë zemër për të drejtat e njeriut, pakicat, Kosovën, refugjatët, të vërtetën për krimet e luftës (ndër të tjera, ajo dëshmoi në favor të Kroacisë në procesin e gjenocidit kundër Serbisë në Tribunalin Ndërkombëtar në Hagë). Merita e saj e madhe është angazhimi i saj këmbëngulës për të hulumtuar historinë pa ideologji dhe relativizëm.
"Sonja Biserko e bëri e vetme punën për një institucion profesional", e ka përmbledhur veprimin e saj historianja e njohur Latinka Peroviq, ndërsa Stipe Mesiq e ka quajtur njëherë "promovuese të lirisë dhe demokracisë në Ballkan".
Duket abstrakte, por nuk është për shkak se angazhimi i saj dhe i Komitetit të Helsinkit është shumë konkret, për çka kanë marrë çmime të shumta ndërkombëtare, dhe gjithashtu arsyeja pse fjalët e saj shqetësojnë aq shumë autoritetet. Sado që respektohet ndërkombëtarisht, Sonja Biserko nuk është ende aq e fuqishme sa zëri i saj të jetë vendimtar për fatin e Serbisë, siç ia atribuojnë sulmuesit.
Mbreti është lakuriq
Mirëpo, në tekstin për Deutsche Welle-n, ky pakt shtrigash me djallin nuk mund të kishte një kohë më të mirë. Serbia është në një pozitë të vështirë në BE, sepse që të bëhet anëtare, duhet të plotësojë disa kushte, duke përfshirë njohjen e Kosovës si shtet. Dhe Shtetet e Bashkuara kanë një president të ri që e di situatën në Serbi dhe i cili do të këshillohet për çështje të tilla nga Madeleine Albrightin me përvojë. Udhëheqja politike është e hutuar nga ndryshimet dhe ekuilibrin e ri të fuqisë dhe nuk ka forcë t'i drejtohet BE-së. Mirëpo, të shkruash atë që të gjithë e dinë, por nuk e shqiptojnë është si të bërtasësh "Perandori është lakuriq!"
Vetë Sonja Biserko është mësuar me sulme të tilla, dhe publiku së bashku me të. Ndër të tjera, ajo ishte (dhe me sa duket mbeti), "tradhtare", një "spiune" dhe - për të përmendur vetëm disa etiketime që janë, interesant, pothuajse gjithmonë të gjinisë mashkullore!
Pak zëra në Serbi dhe rajon u ngritën në mbrojtje të saj, ndoshta duke dëshmuar për frikën e shprehjes së mendimeve personale sesa mungesën e njerëzve që mendojnë ngjashëm me të. Sepse ata që mendojnë ndryshe, besojnë se pretendimet e saj i demanton vetë fakti se Sonja Biserko ekziston dhe vepron, domethënë ajo shkruan tekste të tilla "tradhtare".
Nuk është mirë kur publiku në një vend mësohet me sulme të tilla. Për shkak se lind domosdoshmërisht pyetja: a çojnë sulmet verbale në ato fizike? Zakonisht, fjalët u paraprijnë të gjitha llojeve të sulmeve, psikologjikisht i përgatisin duke treguar cakun.
Gazetarja Lilana Smajloviq shkruan në kolumnën e saj në "Nedeljnik": "A nuk është e mrekullueshme, siç tha një komentator anonim dikur në rrjetet sociale, se sot ju mund të dëshmoni kundër "Serbisë gjenocidale "në Hagë, dhe nesër mund të ecni paqësisht në Kaleniq?"
E mrekullueshme? Them se duhet të shkruhet normalisht, sepse po, është normale që njerëzit me mendim tjetër ta shprehin atë mendim dhe pastaj të shkojnë të qetë në treg - dhe jo në burg. Kjo është arsyeja pse ky epitet i gëzuar "i mrekullueshëm", për shkak të kontekstit në të cilin është përdorur, në të vërtetë tingëllon - kërcënues, shkruan Slavenka Drakuliq për Deutsche Welle-n.
