E kemi theksuar në mënyrë të përsëritur se si kontributi që gjyshërit japin në rritjen e nipërve dhe mbesave është shpesh shumë i rëndësishëm. Konfliktet, kontrastet dhe keqkuptimet lindin nga këtu, por prej këtu lind solidariteti familjar, përfshirja, edukimi për respekt dhe dashuria për këta të moshuar të cilët shpesh, në lindjen e nipërve dhe mbesave të tyre, u vihen në dispozicion fëmijëve të tyre me entuziazëm, duke zgjidhur disa nga problemet e krijuara nga një shoqëri e pavëmendshme për fëmijët dhe familjet.
Por cilat janë të drejtat që kanë gjyshërit në marrëdhëniet me nipërit e mbesat e tyre?
Le të analizojmë së pari rastin e marrëdhënies midis gjyshërve dhe nipërve në rastin e prindërve të ndarë. Është e qartë se kjo është situata në të cilën problemet e marrëdhënies dhe frekuentimit krijohen më lehtë, veçanërisht midis fëmijës dhe gjyshërve nga prindi jo kujdestar ose jo bashkëjetues. Rastësia në jurisprudencë është e rëndësishme: nëse mendoni se sa ndarje i atribuohen (me të drejtë ose jo) ndikimit në çiftin e prindërve të njërit ose tjetrit, ju e kuptoni se sa e shpeshtë është që prindi me të cilin fëmijët jetojnë, të kenë probleme të shkaktuara me vjehrrat, tenton të shmangë dhe madje të pengojë frekuentimin e fëmijëve me gjyshërit ish-vjehërr.
Parimi thelbësor që qëndron në themel të gjithë kësaj reforme është mbrojtja e ekuilibrit dhe cilësisë së jetës së fëmijëve të mitur në rast ndarjeje ose divorci, dhe e drejta për të mbajtur dhe kultivuar marrëdhëniet me gjyshërit dhe të gjithë të afërmit konsiderohet një aspekt thelbësor.
Sipas Kodit Shqiptar të Familjes, Dhjetor 2014, në kreun PËRGJEGJËSIA PRINDËRORE thuhet:
Neni 219
Marrëdhëniet e fëmijës me gjyshërit
Prindërit nuk mund të ndalojnë fëmijën të ketë marrëdhënie vetjake me gjyshërit e tij, me përjashtim të rasteve kur ekzistojnë shkaqe të rënda. Në rast mosmarrëveshjeje midis palëve, gjykata mund të vendosë për mënyrën e rregullimit të këtyre marrëdhënieve.
Në doktoraturën e Nehat Idrizi, kryetar i Këshillit Gjyqësor të Kosovës, mbi Pasojat Juridike Të Shkurorëzimit / Vështrim Krahasues: Kosovë-Shqipëri nënvizohet që:
Në disa legjislacione, përveç kontakteve dhe raporteve me prindin, të cilit nuk i është besuar fëmija, parashikohet edhe ruajtja e raporteve dhe marrëdhënieve me gjyshërit dhe personat tjerë me lidhje familjare. Këtu kanë një vend të veçantë gjyshërit, me të cilët fëmijët duhet të kenë një marrëdhënie vetjake.
Nëse prindërit kanë mosmarrëveshje lidhur me mbajtjen e këtyre marrëdhënieve, atëherë organi kompetent që vendos është gjykata.
Kur fëmijët, para zgjidhjes së martesës, kanë qenë të lidhur ngushtë me gjyshin dhe gjyshen, mungesa e kontaktit me ta është një humbje, që përjetohet me dhimbje. Shpesh herë mbajtja e raporteve vetjake të fëmijëve me gjyshërit është e krahasueshme me atë të prindërve me fëmijët.
Sigurisht, qetësia e marrëdhënieve nuk mund të imponohet me një dënim, por parimi që Gjykata afirmon, është e drejta për të provuar të keni marrëdhënie me gjyshërit, madje edhe kundër mendimit të prindërve, si një e drejtë e ndërsjellë e gjyshërve dhe nipërve, gjithnjë në interesin e jashtëzakonshëm të këtyre të fundit dhe jo të të parëve.
