Të gjithë njohim njerëz brilantë akademikë që më vonë lënë shumë pas në aspektin njerëzor. Kurthi është se shumë prej këtyre njerëzve, zakonisht me pak ose aspak ndjeshmëri për realitetin e të tjerëve, i lënë idetë e tyre të strehohen në shoqëri me etiketën “ekspertë”.
Por dija dhe ekselenca janë të kota nëse nuk promovojnë realisht ndryshime dhe përmirësime në cilësinë e jetës së njerëzve, pasi kërkimi i përparimit dhe përmirësimi i njerëzimit ishin idetë që promovuan çdo fushë shkencore dhe shpirtërore.
Në kohë ndryshimesh dhe konfuzioni të vazhdueshëm, profesionistët e çdo fushe nuk duhet të harrojnë se maksima e çdo shoqërie progresive dhe humane është mirësia. Nëse kjo zhduket nga “sferat e larta” intelektuale, shembulli dhe stimuli për përmirësim që do t’i jepet pjesës tjetër të shoqërisë do të jetë bosh dhe i rrezikshëm.
E gjithë përsosmëria profesionale nuk mund të ketë sukses individual mbi të gjitha sepse botës i mungojnë vlerat e mira. Prandaj nëse dituria nuk i shërben mirësisë, ajo është kurth për botën.
Por, si të përkufizohet mirësia? A ekziston një përkufizim i vlefshëm universal që funksionon për të gjithë në çdo kohë? A duhet që dashamirësia të ndalojë së ndjekuri dogmat për t’u bërë një qëndrim adekuat dhe fleksibël në varësi të çfarë situatash?
“Të qenit dashamirës nuk do të thotë tolerancë ndaj të keqes, ose përputhje me të paaftët, por vullnet për të bërë mirë”. -Antonio Machado, poet spanjoll
Nëse e kuptojmë mirësinë si një virtyt njerëzor, kjo ndodh sepse ajo na ndihmon të bëjmë jetën tonë më të mirë. Për t’u thelluar më thellë në këtë fakt, le të shohim disa parime që sjellja e mirë duhet të udhëhiqet nga:
Maksima e ndjeshmërisë: nëse një qëndrim ose ide i kënaq disa, por shkatërron jetën e të tjerëve, do të jetë e gabuar. Shprehja “mos u bëj të tjerëve atë që nuk do të doje të të bëjnë ty” është shprehja që e përshkruan jashtëzakonisht mirë këtë pikë. Ne nuk mund ta bazojmë shoqërinë mbi vlera që u sjellin shumë përfitim disa njerëzve dhe dëmtojnë në mënyrë flagrante të tjerët.
Maksima e specifikës: të dish të përshtatësh një gjykim etik për çdo situatë nuk do të thotë të biesh në një “relativizëm moral”, përkundrazi, është të parandalosh një rregull moral që “apriori” duket i pafajshëm nga të qenit i pamëshirshëm në situata të caktuara dhe nga kontekstet. Të dish të gjykosh çdo situatë në mënyrë rigoroze dhe proporcionale nuk i varfëron vlerat, përkundrazi.
Maksima e lirisë: “Bëj çfarë të duash në këtë jetë duke i shkaktuar sa më pak dëm të tjerëve” është përkufizimi më i saktë i lirisë, moralit dhe mirësisë që do të gjesh ndonjëherë. Liria jonë përfundon aty ku fillon ajo e të tjerëve, por të tjerët duhet të shmangin ndërhyrjen në çështjet intime dhe personale të jetës sonë nëse kjo nuk i prek fare.
Kjo maksimë nuk është përshtatur vetëm me qenien njerëzore, por edhe me pjesën tjetër të specieve dhe ekosistemeve që jetojnë me ne. Miratimi i një qëndrimi mizor, despotik dhe të paramenduar ndaj asaj që na rrethon, varfëron thelbin tonë të vërtetë, që është të jesh i virtytshëm në këtë botë.
