Rastet e pubertetit të parakohshëm janë në rritje për shkak të karantinës në fillim të pandemisë Covid-19. Sipas një studimi të fundit të kryer nga Njësia e Endokrinologjisë e spitalit pediatrik Bambino Gesù në Romë, numri i vajzave tek të cilat shfaqen herët shenjat e para të zhvillimit seksual, duke filluar nga klasa e tretë, është dyfishuar. Përgjegjësia i atribuohet masave të jashtëzakonshme kufizuese të zbatuara gjatë izolimit të muajve të parë të 2020, duke përfshirë mbylljen e shkollave, ndërprerjen e aktiviteteve sportive dhe pezullimin e shumë aktiviteteve të tjera.
Nga hulumtimi del se midis marsit dhe shtatorit 2020, 246 fëmijë shkuan në spitalin pediatrik për pubertetin e parakohshëm të dyshuar, ose më shumë se dyfishi krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2019 (rritje prej 108%).
Të dhënat tregojnë se si çështja e pubertetit të parakohshëm për shkak të masave kufizuese të vendosura kundër Covid-19 është mbi të gjitha një çështje femërore: ndërkohë që në fakt, në vitin 2020 janë regjistruar 215 raste të pubertetit të parakohshëm kundrejt 87 rasteve në vitin 2019 tek vajzat, tek djemtë fenomeni është shumë më i përmbajtur, me 9 raste të pubertetit të parakohshëm të regjistruar në vitin 2020 kundrejt 6 në 2019.
Çfarë e shkakton pubertetin e parakohshëm?
Faji për të gjithë këtë do t'i atribuohet ndryshimeve drastike në jetë të zbatuara në përpjekje për të frenuar përhapjen e virusit Sars-Cov-2, më fuqishëm gjatë karantinës, por edhe në muajt në vijim, duke përfshirë mësimdhënien online dhe kufizime të rënda në jetën normale shoqërore.
Në çdo rast, të dhënat e mbledhura, saktësojnë autorët e studimit, janë paraprake dhe ende nuk është e mundur të përcaktohet se cilët janë shkaqet reale të këtij fenomeni. Për identifikimin e tyre, do të duhet të kryhen hetime të mëtejshme për një numër më të madh fëmijësh dhe tashmë është në zhvillim e sipër një studim multicentral italian që përfshin disa qendra pediatrike, që synon të sqarojë se cilët faktorë mund të jenë përgjegjës për rritjen e rasteve të vërejtura të pubertetit të parakohshëm dhe se si këta faktorë ndërveprojnë përfundimisht me njëri-tjetrin. Tani për tani, mund të formulojmë vetëm hipoteza.
Me çfarë t'i ushqejmë fëmijët?
Gjatë fazës së parë të karantinimit, u imponuan ndryshime të rënda në rutinën e përditshme të fëmijëve, duke përfshirë mbylljen e shkollave dhe ndërprerjen e aktiviteteve sportive dhe familjet u detyruan të qëndronin në shtëpi, përveç për arsye të veçanta dhe specifike emergjente. Kjo situatë çoi në mundësi më të mëdha për konsumin e ushqimit duke rezultuar në mbiushqyerje (ishte koha kur shumë nisën të provonin aftësitë e tyre në kuzhinë). Rritja e sasisë së ushqimit të konsumuar, së bashku me një dietë të pabalancuar (ishte edhe koha e përdorimit të "ushqimit të rehatisë", si për të rriturit ashtu edhe për fëmijët) dhe reduktimi drastik i lëvizjes fizike (për shkak të mësimit në distancë dhe palestrat e mbyllura) kanë favorizuar rritjen e peshës trupore e cila nga ana tjetër, shpjegojnë studiuesit në formulimin e hipotezës së tyre të parë, mund të ketë çuar në rritjen e rasteve të pubertetit të parakohshëm, duke ndikuar në prodhimin e hormoneve që rregullojnë zhvillimin e pubertetit.
Çfarë shkakton përdorimi i tepërt i celularëve tek fëmijët?
Një hipotezë e dytë ka të bëjë me ndryshimet në arsim me një rritje të ndjeshme të mësimit në distancë edhe në shkollat fillore, të cilat më pas çuan në përdorim më të madh të pajisjeve elektronike, si telefonat celularë, tabletët ose kompjuterët personalë tek fëmijët. Ekspozimi ndaj dritës që del nga ekranet e këtyre pajisjeve mund të ketë rezultuar në një ulje të melatoninës tek vajzat, një hormon niveli i të cilit normalisht fillon të bjerë me afrimin e pubertetit, duke shkaktuar ndryshime endokrine që mund të kenë ndikuar në zhvillimin e hershëm seksual.
Si të dalloni nëse një fëmijë është i stresuar?
Disa faktorë kanë kontribuar në krijimin e paqëndrueshmërisë emocionale tek fëmijët dhe në rritjen e ankthit dhe stresit, nga ana tjetër të aftë për të shkaktuar ndryshime hormonale të cilat, si në një reaksion zinxhir, mund të kenë kontribuar në rritjen e rasteve të regjistruara të pubertetit të parakohshëm. Ndër elementët që kanë favorizuar ankthin dhe stresin tek të rinjtë janë, për shembull, shumë rregulla që duhen respektuar duke përfshirë distancimin social dhe përdorimin e maskave, frikën nga infektimi me sëmundjen, ndryshimet e shumta në rutinën e përditshme dhe së fundi, perceptimi i problemeve ekonomike dhe të punës që kanë prekur shumë familje.
Cilat janë shenjat e para të pubertetit?
Në përgjithësi, shenjat e pubertetit të parakohshëm nuk kalojnë pa u vënë re: tek vajzat fillojnë të zhvillohen gjinjtë, shfaqen qime pubike dhe në sqetulla dhe mund të fillojnë menstruacionet. Tek djemtë shfaqen qimet tipike të të rriturve (qimet e fytyrës, sqetullës dhe pubikut) dhe fillon zhvillimi i plotë i organeve gjenitale. Ndryshimi i erës së trupit dhe ndryshimet në sjellje mund të ndodhin tek të dyja gjinitë, si dhe shfaqja e akneve.
Çfarë duhet bërë në rast të pubertetit të parakohshëm?
Nëse një djalë ose një vajzë shfaq shenja të zhvillimit të hershëm të pubertetit, është e rëndësishme të kontaktoni pediatrin i cili do të kontrollojë:
1) nëse ata janë të njohur me këtë gjendje (raste të ngjashme në familje);
2) shpejtësia në përparimin e zhvillimit të pubertetit;
3) çdo shtim në peshë kohët e fundit;
4) trendi i ritmit të rritjes, pra sa rritet fëmija në gjatësi çdo vit, që përshpejtohet në pubertetin e parakohshëm.
