Feja është një fenomen shumë kompleks, prandaj ajo duhet kuptuar me gjithë këtë kompleksitet të saj.
Në botë i kemi shtatë kategori të besimeve: katër të dëmshme dhe tri të mira.
1. DHUNA
Kategoria e parë e besimit mbështetet në padituri dhe njerëzit nga egoja e kanë shumë vështirë ta pranojnë paditurinë e tyre, prandaj këtë e mbulojnë me besim.
Sistemet e tyre të besimit e kanë për detyrë që t’ua mbrojnë këtë ego. Besimi i tillë duket sikur ndihmon, ndërsa me kalimin e kohës shkakton shumë dëme dhe ndikon në mënyrë destruktive. Themeli i këtij besimi është padituria.
Pjesa më e madhe e njerëzve i takon kësaj kategorie të religjionit. Ajo u shërben njerëzve që ta fshehin këtë njollë të zezë paditurie.
Këta njerëz janë fanatikë. Ata kurrsesi nuk mund ta tolerojnë se në botë ka edhe mënyra tjera të shprehjes së besimit, se vetëm feja e tyre është ajo e vërteta.
Ata janë frikacakë dhe të pasigurtë në paditurinë e tyre, prandaj këto të meta ata i mbulojnë me kokëfortësi e arrogancë të skajshme.
Ata nuk nuk mund të lexojnë libra të tjerë fetarë, nuk mund ta dëgjojnë asnjë version tjetër të së vërtetës, nuk janë tolerantë ndaj besimeve tjera në Zot. Vetëm besimi dhe profeti i tyre është i vërteti.
Gjithçka tjetër, sipas tyre është absolutisht e pavërtetë. Ata flasin me koncepte absolute, derisa njeriu i mençur flet vetëm me koncepte relative.
Këta njerëz i kanë shkaktuar shumë dëme njerëzimit.
Kujdes, të mos bëheni viktimë e kësaj kategorie.
Gati 90% e njerëzimit i përgjigjet kësaj kategorie të besimit.
Me këtë mendësi kanë vepruar muslimanët, të cilët begatinë më të madhe të botës antike, Bibliotekën e Aleksandrisë e kanë bërë shkrumb e hi. Ajo bibliotekë ishte aq e madhe, sa është dashur 6 muaj të kalonin derisa është djegur plotësisht.
Në këtë bibliotekë ka pasur me miliona libra…ata përmbanin gjithçka që dituria njerëzore deri në atë kohë kishte arritur, e në të vërtetë ajo ishte më shumë se të gjitha njohuritë e sotit.
Ajo bibliotekë kishte të dhëna për lemurët, Antlantidën* – të gjitha të dhënat për këtë kontinent të përmbytur në det. Nëse nuk do të digjej ajo bibliotekë, njerëzimi i sotëm do të ishte shumë më i përparuar.
Njeriu i cili e dogji këtë bibliotekë, ishte një kalif musliman. Argumenti i tij ishte thjesht ai që identifikohet me kategorinë e parë. Ai kishte shkuar me Kuran’in në njërën dorë dhe një pishtar në dorën tjetër. Ai kalif tha: „Nëse kjo bibliotekë ka vetëm ato gjëra që janë në Kur’an, ajo nuk është e dobishme sepse e kemi Kur’anin; nëse kjo bibliotekë ka më shumë gjëra se sa janë në Kuran, atëherë ato janë të gabuaran sepse nuk janë në Kur’an, prandaj kjo bibliotekë duhet të digjet“
Në njërën dorë mbante Kuranin dhe në tjetrën dorë zjarrin – në emër të Kur’anit ia vuri flakën bibliotekës.
Imitimi është shenja identifikuese e kësaj kategorie religjioze. Ajo kërkon që ju ta imitoni me fjalë, rite, veshje e gjeste profetin dhe kohën kur ai ka jetuar.
Ti je një shpirt, një individ. Imitimi është helm. Në asnjë mënyrë nuk lejohet të imitosh (kopjosh) dikë, përndryshe do të jesh viktimë e kësaj kategorie të fesë, e që aspak nuk është fe.
Ndoshta më mirë do të ishte të mos jesh fare religjioz, sepse njerëzit joreligjiozë të paktën nuk janë fanatikë. Njeriu joreligjioz është më i hapur – sepse është i gatshëm edhe për çështje që nuk pajtohet të diskutojë, argumentojë dhe për gjithçka mund të bëjë pyetje dhe t’i dëgjojë përgjigjet.
2. FRIKA
Kategoria e dytë është e orientuar në besim për shkak të frikës. Njerëzit kanë frikë. Kjo botë është një vend i huaj për ta dhe ata duan të jenë të sigurtë dhe të mbrojtur nga dikush.
Në fëmijëri si mbrojtës i kemi babën dhe nënën. Mirëpo, shumë njerëz, miliona prej tyre edhe pse të rritur, nuk mund ta tejkalojnë këtë gjendje fëmijërore. Ata mbeten fëmijë të rritur dhe iu duhet patjetër e kudo një nënë dhe babë. Njerëzve ju duhet një mbrojtës hyjnor që kujdeset për ta si një prind. Ata ende nuk janë pjekur të qëndrojnë në këmbët e veta, duan siguri.
Sigurisht që e keni vërejtur ndonjëherë një fëmijë me një ‘Teddybär’ ose lodër tjetër, dhe për atë fëmijë ajo lodër ka një personalitet të veçantë. Ai ‘Teddybär’ është absolutisht i pazëvendësueshëm për të. Dhe nëse e gjithë familja udhëton diku, edhe ‘Teddybär’ duhet të shkoj me ta, të gjithë duhet ta trajtojnë si pjesëtar të familjes. Ata e dinë se kjo gjë është qesharake, ndërsa për fëmijën është tejet e rëndësishme.
Shumë njerëz kanë rritje normale fizike, ndërsa shpirtërisht ata nuk rriten kurrë. Atyre ju duhet gjithë jetën një ‘Teddybär’. Pikturat dhe skulpturat e shenjtorëve në tempujt fetarë në esencë nuk janë asgjë tjetër pos ‘Teddybär’.
Gjithmonë kur keni frikë, ju bie ndërmend për Zotin. Zoti i juaj është një produkt i frikës tuaj.
Kjo kategori e dytë e besimit bazohet në frikë, është besim i sëmurë, thuaja neurotik.
Pjekuria arrihet vetëm atëherë kur njeriu e kupton se ai është i vetëm në këtë botë dhe vetë duhet të ballafaqohet me realitetin, ashtu siç është ai.
Këta zëvendësues të ‘Teddybär-ve’ i krijon vetëm fantazia juaj; ata nuk ju ndihmojnë asgjë.
Nëse diçka duhet të ndodhë, ajo do të ndodhë – ‘Teddybär-i’ i juaj nuk do t’ju mbrojë fare.
Me lutjet që i bëni, ndoshta do të trimëroheni pak, por Zoti mungon që t’ju përgjigjet, askush nuk përgjigjet në lutjet tuaja. Megjithatë, ju ndiheni pak më të lehtësuar dhe më të çliruar.
Besimi që buron nga frika është besim se „Ti nuk duhet“ – ti nuk duhet ta bësh këtë, ti nuk guxon ta bësh këtë – pasi frika është negative. Dhjetë Urdhëresat (Mozes) bazohen në frikë, të ngjallin frikë nga moszbatimi.
Nëse kategoria e parë e besimit është fanatike, represive; kategoria e dytë është mbrojtëse, e përmbajtur. Ajo të bën sadopak të vendosur dhe ke njëfarë qartësie. Ajo pretendon në njëfarë sigurie, e cila nuk gjendet askund, sepse vetë jeta buron nga pasiguria. Jeta ështe e pasigurt dhe e rrezikshme, jeta është një dhe i vetmi rrezik.
„Ferri“ është fjala dominuese për besimin që rrjedh nga frika.
Nëse një Religjion ndjellë frikë, ai nuk është religjion i vërtetë.
3. LAKMIA
Kategoria tretë e besimit bazohet në lakmi.
Nëse „Ferri“ ishte fjala përfaqësuese për besimin që bazohej në frikë, „Qielli (Parajsa)“ është fjala përfaqësuese për besimin që bazohet në lakmi.
Gjithçka duhet bërë, në çdo mënyrë duhet përpjekur për t’u siguruar patjetër bota e mëpastajme dhe që lumturia pas vdekjes të jetë e garantuar.
Besimi i bazuar në lakmi është formal, ritual, ambicioz dhe i orientuar në dëshira.
Shikoni parafytyrimin mohamedan për parajsën, ose parafytyrimin e krishterë apo parafytyrimin hindus. Ato mund të kenë disa dallime se si rrëfehen, por një gjë është e njejtë: Gjithçka që ju mungon në këtë botë apo duhet ta refuzoni – në qiell do ta keni me tepricë.
Nëse në këtë botë nuk duhet të kënaqesh e zbavitesh me gra, kur të shkosh në qiell, ty të presin vajza të bukura e të reja përjetësisht, të cilave iu ka ndalur ora në moshën 16 vjeçare.
Muslimanët janë rreptësisht kundër pijeve alkoolike, ndërsa në qiell vera për ta rrjedh si lumë. Kjo është absurde sepse nëse diçka nuk është e mirë këtu, pse do të duhej të ishte mirë në qiell?
Atëherë, Omar Khajami paska pasur të drejtë kur thotë: “ Nëse në qiell vera rrjedh si lumë, na lejoni edhe neve ta provojmë pak (të mësohemi)! Pa e shijuar fare këtu, vera në parajsë vështirë se do të na pëlqejë. Na lejoni që në këtë jetë sadopak ta provojmë, në mënyrë që t’ia dijmë shijen dhe të dijmë si ta pijmë“. Atë çka thotë Omar Khajami duket shumë e logjikshme. Megjithatë, ai në fakt e përqeshë përfytyrimin mohamedan mbi parajsën. Ai tregon se sa qesharake është e gjithë kjo ide.
Pra, njeriu nxitet gjithashtu edhe nga lakmia për t’u bërë besimtar. Një gjë është e sigurt: gjithçka që ti fiton dhe grumbullon – vdekja është ajo që do t’i heq të gjitha.
Për këtë arsye, njeriu nga lakmia e tij dëshiron të fitojë diçka, e që vdekja nuk mund t’ia marrë. Ai fiton (grumbullon) shumë virtyte, sepse virtyti mendojnë se është monedha që paguan për tjetrën botë. Kush grumbullon virtyte, në botën tjetër e fiton përjetësinë dhe të gjitha kënaqësitë.
Mirëpo, edhe kjo është e njejta gjë ashtu si gjësendet që grumbullohen.
Ky tip besimtari, në esencë i di vetëm gjërat e kësaj bote. Përfytyrimet e tij për botën tjetër nuk janë gjë tjetër, ato janë vetëm projeksione të kësaj bote. Ai do ta bëj një jetë të virtytshme dhe „do të veprojë vetëm drejt“, sepse ai ka dëshira dhe është lakmitar sepse ai më vonë, në botën tjetër don të kënaqet – por, këto të bëma nuk vijnë nga zemra e tij. Ky është vetëm manipulim dhe mashtrim.
Kjo e gjitha është sipërfaqësore, llak. Lakmia, frika dhe padituria lëvizin dhe i ndërrojnë vendet vetëm në sipërfaqe. Dhe të tri këto kategori besimi përzihen në mes vete. Nuk mund ta gjesh as edhe një njeri të vetëm që i takon vetëm kategorisë së parë të besimit, vetëm të dytës apo të tretës.
Aty ku është lakmia, aty është edhe frika, dhe aty ku është frika, aty dhe kudo është edhe lakmia.
Aty ku lakmia dhe frika mbizotërojnë, aty është edhe padituria.
Këto tri kategori besimi nuk mund të ekzistojnë si të ndara. Pra, unë nuk po flas për kategori plotësisht të ndara. Ky kasifikim shërben vetëm për arsye që më mirë të kuptohen. Në fakt, të gjitha janë të përziera.
Si të tilla, këto tri kategori janë më naivet dhe nuk meritojnë të quhen „religjioze“.
4. FEJA – BIZNESI MË FITIMPRURËS
E kemi edhe kategorinë e katërt negative të religjionit: besimi përmes logjikës, kalkulimit, dinakërisë.
Ky besim krijon profite marramendëse nga kjo botë dhe për këtë botë. Ai është besim materialist, oportunist*, intelektual, teorik, tradicional. Ai ështe religjion i studiuesve dhe intepretuesve të „Shkrimeve të Shenjta“, i shkollarëve, të cilët provojnë që Zotin ta dëshmojnë përmes logjikës dhe besojnë se fshehtësia e kësaj bote mund të kuptohet dhe spjegohet vetëm me kokë (mendje).
Nëse ka ekzistuar në botë një Buda, një Mohamed, Krishna ose Christus, atëherë tubohen të gjithë ata studiues dhe shkollarë, intelektualët e zgjuar dhe njerëzit dinakë, ku f-i-ll-o-j-n-ë me zell të punojnë për ta gjetur p.sh: „çka ka menduar Jezusi saktësisht për këtë gjë apo atë gjë“?
Ata nisin ta konstruktojnë një teologji, një mësim religjioz, një dogmë apo një tempull. Këta njerëz janë shumë të suksesshëm, pasi ata janë shumë logjikë.
Megjithatë, ata juve nuk mund t’ua japin dritën, ata nuk munden t’ua japin të vërtetën, por, ata juve mund t’ju japin organizime të mëdha siç janë religjionet e sotme. Ata ju japin sisteme madhështore teologjike – gjetje të stërholluara, por jo edhe përvojën e vërtetë, ata ju japin vetëm lojëra intelektuale të mendjes.
Të gjitha mësimet e tyre janë një varkë prej letre – e cila duket shumë bukur, por një puhi e vogël mund ta rrëzojë.
Logjika është një varkë prej letre që nuk mund t’ju shpie asnjë hap më tutje. Kjo jetë nuk lejon të spjegohet me formulime logjike. Nga logjika ka lindur filozofia, por jo edhe ndonjë religjion i vërtetë.
*oportunist = përshtatje sipas kohës, në çdo kohë
5. INTELIGJENCA
Kategoria e pestë religjioze është pozitive dhe mbështetet jo në logjikë, jo në intelekt, por në inteligjencë – ndërsa, ndërmjet intelektit dhe intelegjencës qëndron një dallim shumë i madh.
Intelekti është logjik – inteligjenca është paradoks;
Intelekti është analitik – inteligjenca është sintetike;
Intelekti ndan dhe gjykon, ai seceson dhe pret në pjesë për të kuptuar. Shkenca bazohet në intelekt, në secesion, ndarje, analizë.
Inteligjenca i bashkon gjërat në mes vete, ajo nga pjesët krijon një tërësi, e nga kjo është arritur në gjykimin më të madh se: pjesa ekziston vetëm përmes tërësisë dhe jo e kundërta. Dhe se tërësia nuk është thjesht vetëm një shumë pjesësh, ajo është më tepër se ajo shumë.
Ta marrim p.sh. një trëndafil… me të mund të shkosh te shkencëtari, te logjiku dhe nëse i pyet: „unë këtë trëndafil dua ta njoh në detaje se çka përmban, shkencëtari e ndan trëndafilin në të gjitha elemetet që e përbëjnë atë dhe i izolon ato. Kur të shkosh pas një kohe, nuk do të gjesh më trëndafil aty, por disa shishe me tiketa të cilat përmbajnë secilin element kimik të ndarë.
Megjithatë, një gjë është e sigurt: tiketa me mbishkrim „Bukuria“ nuk është aty, ajo mungon.
Bukuria nuk është diçka materiale, ajo nuk u takon elementeve përbërëse. Sapo e ndan një lule, ajo zhduket si tërësi, e me të zhduket edhe bukuria. Bukuria qëndron në tërësinë; ajo është hiri, hijeshia e cila vie nga tërësia. Ajo është më tepër se shuma e pjesëve.
Ku mbeti ëmbëlsia? Ku është gjallëria, pulsimi i jetës? Kur ajo lule ishte trëndafil, ndjenim diçka krejt ndryshe, jeta ishte e pranishme aty. Trëndafili ishte plot prezencë, në zemrën e tij pulsonte jeta. Pas ndarjes, të gjitha pjesët përbërëse janë aty, por pa jetën.
Inteligjenca lëvizë në drejtimin e së lartës, gjithnjë e më lart. E gjithë përpjekja bëhet që të arrihet më e larta e të gjithave, maja e ekzistencës. Gjërat mund të kuptohen vetëm përmes së lartës, por jo përmes së ultës.
Inteligjenca është instrumenti i këtij religjioni – ajo i lidhë gjërat në mes veti.
Dhe tani, ti je vetëm dhe pyet: çfarë kuptimi ka jeta? Pastaj dashurohesh në një grua – ke një ndjenjë më të mirë për jetën, tani jeni një çift…
Babai kuptimin e jetës e sheh edhe më mirë: Fëmija duhet rritur. Ai e do fëmijën, punon shumë, punë të rënda, por ajo punë, papritmas nuk është më punë. Ai punon për fëmijën e tij dhe gruan që e do, për mirëqenien e përbashkët dhe kthehet në shtëpi duke vallëzuar.
Një familje është një tërësi më e lartë se një çift, kështu vazhdon.
E, Hyjnorja është një komunion me të gjitha – absolutisht më e madhja. Tani ti je pjesë e një tërësie më të lartë, e cila është shumë më e madhe se ti.
Nëse një poet shkruan një poezi, ndjehet kuptimi sepse poeti nuk është më i vetëm, me të është edhe poezia e tij; valltari me vallen e tij…
Hyjnorja është prezenca e përbashkët e ekzistencës. Hyjnorja ekziston kudo ku ka lidhje, bashkim, njëjtësim.
Dashuria është mundësia më e kulluar e Hyjnores, sepse ajo është bashkimi më subtil i energjive.
Për këtë arsye disa tradita mistike e theksojnë gjithnjë se: „Zoti është dashuri. Harroje Zotin! Dashuria mjafton. Por, kurrë mos e harro dashurinë sepse Zoti si i vetëm nuk mjafton.“
Fjala kyçe e kësaj kategorie pozitive të religjionit është E VËRTETA.
Kush ndjekë rrugën e intelegjencës, lëvizë në drejtim të së vërtetës.
6. MEDITIMI
Më lart se inteligjenca është kategoria e gjashtë që unë e quaj religjioni i meditacionit.
Meditacioni është vetëdije, spontanitet, liri. Ai nuk është tradicional, ai është radikal, revolucionar, individual.
Fjala kyçe e këtij religjioni është Vetëdije.
Inteligjenca është medoemos intelekt, edhe pse në formën e tij më të lartë, pra, forma më e kulluar e intelektit.
Shkalla është e njejtë: intelekti shkon duke zbritur, intelegjenca shkon duke u ngritur, mirëpo shkalla është e njejtë.
Në meditim kjo shkallë hudhet përdhe. Si rrjedhojë, ndërpritet çdo qarkullim në këtë shkallë. Pra, nuk ka lëvizje më, një gjendje e brendshme pa asnjë lëvizje, një hyrje e plotë në brendësi.
Intelekti është i orientuar jasht, tek të tjerët; intelegjenca gjithashtu është e orientuar jasht tek të tjerët.
Intelekti ndahet nga të tjerët, inteligjenca lidhet me të tjerët, megjithatë, të dyjat janë të orientuara jasht.
Më kuptoni drejtë: Katër kategoritë e para unë i quaj joreligjioze, ato i quaj pseudoreligjione. Religjioni i vërtetë fillon tek me kategorinë e pestë, me inteligjencën. Kjo kategori është më e ulëta, por ajo është e vërtetë.
Kategoria e gjashtë është religjion i Meditacionit, i Vetëdijës. Njeriu hyn thjesht në brendësi të vetvetes.
Të gjitha drejtimet, të gjitha dimensionet përfundojnë. Këtu ti do thjesht të jesh vetëm vetja.
Në këtë nivel ekziston Zen, pra në kategorinë e gjashtë. Fjala „Zen“ rrjedh nga dhyana, meditim.
7. EKSTAZA
Tani vazhdon ajo më e larta, kategoria e shtatë: Religjioni i Ekstazës, Shndritjes.
Ashtu siç ishte e vërteta fjalë kyçe në kategorinë e pestë, në të gjashtën Vetëdija, kështu edhe kategoria e shtatë dhe më e larta, fjalë kyçe e ka Ekstazën, pra: E Vërteta, Vetëdija, Ekstaza.
Kategoria e shtatë është gëzim, festim, këndim, vallëzim, ekstazë. Meditimi përcillet me një gëzim të papërshkrueshëm
– përndryshe, njeriu mund të jetë meditativ dhe i pikëlluar, mund të jetë meditativ dhe shumë i qetë, por mund t’i kaloj jeta pa e përjetuar lumturinë.
Përmes meditimit mund të jesh shumë i qetë, absolutisht i qetë, por derisa në ty nuk fillon diçka të vallëzojë, ende mungon diçka.
Paqja (qetësia) është e mirë, paqja është e mrekullueshme, por, mungon diçka: mungon lumturia. Nëse paqja fillon të vallëzojë, pikërisht ajo është lumturia. Kur lumturia është e mbyllur në një kokërr fare, aty është paqja, qetësia.
Kur nga fara ka mbirë bima, dhe jo vetëm kjo, kur pema fillon të lulëzojë dhe nga ajo kokërr fare vie deri te lulja më e lartë, e plotë, e përsosur – atëherë ndodhë Shndritja.
Kjo është kategoria më e lartë religjioze. Paqja duhet të vallëzojë, qetësia duhet të këndojë.
Derisa bota jote e brendshme nuk do të jetë një ekstazë, atëherë mungon ende diçka, ka ende diçka për të bërë. /osho/
