Shkencëtarët kanë identifikuar një fenomen të ri që ata e përshkruajnë si “ëndërrim interaktiv” – kur njerëzit që përjetojnë gjumë të thellë dhe ëndrra të kthjellta janë në gjendje të ndjekin udhëzimet, t’i përgjigjen pyetjeve të thjeshta po-ose-jo, dhe madje të zgjidhin probleme themelore të matematikës.
Ëndrrat e kthjellta ndodhin kur ëndërruesi është i vetëdijshëm se po ëndërron.
Zbulimi i përshkruar në një studim të botuar javën e kaluar në revistën Current Biology, shton një nivel krejt të ri të të kuptuarit për atë që ndodh në trurin tonë kur jemi duke ëndërruar. Përfundimisht mund të na mësojë se si ta stërvitim ëndërrimin tonë për të na ndihmuar drejt një qëllimi të veçantë, për shembull, ose për të trajtuar një problem të veçantë të shëndetit mendor.
Ka mjaft për psikologjinë e gjumit që mbetet një mister, duke përfshirë fazën e lëvizjes së shpejtë të syve (REM) ku zakonisht ndodhin ëndrrat. Mund të jetë e dobishme të jesh në gjendje të marrësh përgjigje nga ata që flenë në kohë reale, në vend që të mbështetesh te raportet.
“Zbuluam se individët në fazën e gjumit REM mund të bashkëveprojnë me një eksperimentues dhe të angazhohen në komunikim në kohë reale”, tha Ken Paller, psikolog nga Universiteti Northwestern dhe bashkautor i studimit të ri. “Treguam gjithashtu se ëndërrimtarët janë të aftë të kuptojnë pyetjet, të përfshihen në operacione të kujtesës së punës dhe të prodhojnë përgjigje.”
“Shumica e njerëzve mund të parashikojnë që kjo nuk do të jetë e mundur – që njerëzit ose do të zgjohen kur u bëhet një pyetje ose nuk do të përgjigjen, dhe sigurisht nuk do ta kuptojnë një pyetje pa e keqinterpretuar atë,” shtoi ai.
Fjetësit mund t’i përgjigjeshin saktë pyetjeve ndërsa ëndërronin të kthjellët
Studiuesit kanë punuar me 36 persona në eksperimente në katër laboratorë të ndryshëm në Francë, Gjermani, Holandë dhe SH.B.A. Një vullnetar studimi kishte narkolepsi dhe përjetonte shpesh ëndrra të kthjellta, ndërsa të tjerët ndryshonin në aspektin e përvojës së tyre me ëndërrimet e kthjellëta.
Gjatë fazave më të thella të gjumit, siç monitorohen nga instrumentet elektroencefalogramë (EEG), shkencëtarët ndërvepruan me pjesëmarrësit e studimit përmes audios së folur, dritave të ndezura dhe prekjes fizike. Fjetësve iu kërkua t’u përgjigjen pyetjeve të thjeshta të matematikës, të numërojnë ndezje të lehta ose prekje fizike dhe t’i përgjigjen pyetjeve themelore po ose jo, si “A mund të flasësh Spanjisht?”
Ëndërrimtarët u përgjigjën duke përdorur lëvizjet e syve ose lëvizjet e muskujve të fytyrës që studiuesit u kishin thënë të përdornin paraprakisht. Në 15 nga 57 sesionet e gjumit të studimit, gjashtë pjesëmarrës u komunikuan studiuesve se po ëndërronin të kthjellët. Gjatë atyre sesioneve të kthjellëta të ëndërrimeve, personat që flenë u përgjigjën saktë pyetjeve gati 20% të kohës.
Disa dëshmitarë konfirmuan përgjigjet e gjumit gjatë studimit
“I vumë rezultatet së bashku sepse kemi ndjerë se kombinimi i rezultateve nga katër laboratorë të ndryshëm duke përdorur qasje të ndryshme dëshmon më bindshëm për realitetin e këtij fenomeni të komunikimit të dyanshëm”, tha Karen Konkoly, bashkautor i studimit.
Studiuesit zakonisht i zgjuan fjetësit pasi ata dhanë një përgjigje të suksesshme në mënyrë që t’i bënin pjesëmarrësit të raportonin për ëndrrat e tyre. Në disa raste, ëndërrimtarët kujtuan pyetjet ose dritat si të mbivendosura në ëndërr; tek të tjerët, hyrjet e jashtme erdhën përmes diçkaje brenda ëndrrës (si një radio makine).
Gjetja mund të ndihmojë në trajtimin e çrregullimeve të gjumit
Autorët e studimit thanë se përpjekja për të komunikuar me ëndërrimtarë të kthjellët është zakonisht si të përpiqesh të kesh kontakt me një astronaut në hapësirë. Pra, është menjëhershmëria e përgjigjeve që e bëjnë këtë qasje të re kaq emocionuese.
Studimi mund të jetë i dobishëm në studimin e ardhshëm të ëndrrave, kujtesës dhe sesa i rëndësishëm është gjumi për rregullimin e kujtimeve në vend. Mund të jetë gjithashtu i dobishëm në trajtimin e çrregullimeve të gjumit, dhe madje mund të na japë një mënyrë për të trajnuar atë që shohim në ëndrrat tona.
“Këto vëzhgime të përsëritura të ëndërrimit interaktiv, të dokumentuara nga katër grupe laboratorike të pavarura, demonstrojnë se karakteristikat fenomenologjike dhe njohëse të ëndërrimit mund të merren në pyetje në kohë reale,” shkruajnë autorët e studimit.
“Ky kanal relativisht i pashkelur i komunikimit mund të mundësojë një larmi aplikimesh praktike dhe një strategji të re për eksplorimin empirik të ëndrrave,” shtuan ata.
