Kërkimi i jetës në Mars është i vështirë, jo vetëm për shkak të largësisë, por edhe natyrës së tij jomikpritëse për jetën siç e njohim ne.
Megjithatë, ka vende në Tokë që mund të na tregojnë se si jeta mund të ketë qenë në gjendje të mbijetojë në Mars – nëse jo tani, atëherë në një moment tjetër gjatë historisë 4.5 miliardë vjeçare të planetit.
Shkencëtarët kanë studiuar mikrobet që mbijetojnë në një nga vendet më jomikpritëse në Tokë - një liqen i nxehtë, toksik, acid në një krater vullkanik në Kosta Rika. Mënyrat se si këto mikrobe përshtaten me mjedisin e tyre të zjarrtë mund të na tregojnë se si mikrobet mund të kenë jetuar dikur në Mars.
"Një nga gjetjet tona kryesore është se brenda këtij liqeni vullkanik ekstrem, ne zbuluam vetëm disa lloje mikroorganizmash, megjithatë një mori mënyrash të mundshme për të mbijetuar. Ne besojmë se ata e bëjnë këtë duke mbijetuar në skajet e liqenit kur ndodhin shpërthime. Kjo është kur të kesh një grup relativisht të gjerë gjenesh do të ishte i dobishëm," tha tha astrobiologu Justin Wang nga Universiteti i Kolorados Boulder.
Liqeni Caliente ("liqen i nxehtë") ndodhet në kraterin e vullkanit aktiv Poás në Kosta Rika. Është një nga liqenet më acid në botë, me një shtresë squfuri të lëngshëm që noton përgjatë fundit dhe shpesh gjeneron shira dhe mjegulla acidike lokale. Përveç kësaj, uji është i mbushur me metale toksike, por nuk është as krejtësisht i pabanuar.
Në vitin 2013, një ekip kërkimor i udhëhequr nga Universiteti i Kolorados Boulder zbuloi se një specie e vetme mikrobi po mbijetonte në liqen nga gjinia Acidiphilium, të cilat jetojnë në mjedise acidike dhe kanë një numër të gjeneve që i lejojnë ta bëjnë këtë.
Studiuesit morën mostra nga liqeni për të identifikuar çdo organizëm që mund të fshihej aty. Çuditërisht, jo vetëm që Acidiphilium ishte ende i pranishëm, por edhe një numër i vogël i specieve të tjera mikrobike.
Ekipi zbuloi se bakteret kishin gjene që mund të jepnin rezistencë ndaj acidit, si dhe gjene rezistuese ndaj nxehtësisë – me rëndësi jetike në një mjedis që mund të arrijë temperaturat e vlimit.
Përveç kësaj, organizmat kanë një numër të gjerë gjenesh që i lejojnë ata të metabolizojnë substanca që mund të jenë toksike për të tjerët. Këto substanca përfshijnë squfurin, hekurin dhe arsenikun. Ata gjithashtu kanë gjene për fiksimin e karbonit, i cili u lejon bimëve të konvertojnë karbonin në përbërje organike, dhe duket se janë në gjendje të përpunojnë sheqerna të thjeshta dhe komplekse, si dhe granula bioplastike, të cilat mund të përdoren në kohën e mungesës së energjisë dhe karbonit.
"Ne prisnim shumë nga gjenet që gjetëm, por nuk prisnim kaq shumë duke pasur parasysh biodiversitetin e ulët të liqenit. Kjo ishte një surprizë, por është absolutisht e bukur. Ka kuptim që kështu do të përshtatej jeta për të jetuar në një liqen krateri vullkanik aktiv," tha Wang.
Organizmat në këto vende ekstreme shpesh nuk mbështeten në rrezet e diellit për të mbijetuar, por shfrytëzojnë reaksionet kimike për energji. Ata mund të ofrojnë një analog për ekosistemet që mund të gjenden në vende të tjera larg Diellit, të tilla si hënat e fshehura të akullit të oqeanit të Saturnit dhe Jupiterit.
Por shkencëtarët besojnë gjithashtu se jeta në Tokë mund të ketë filluar në një mjedis të thellë hidrotermal pasi do të ishte i sigurt nga rrezatimi i ashpër ultravjollcë i Diellit, ndërsa përmban të gjithë përbërësit e nevojshëm për krijimin e jetës. Ndoshta kur Marsi ishte më i ri, më i lagësht dhe më aktiv vullkanik, mjediset hidrotermale atje mund të kishin ndezur gjithashtu jetë.
"Kërkimi ynë ofron një kornizë për mënyrën se si "jeta në Tokë" mund të kishte ekzistuar në mjediset hidrotermale në Mars. Por nëse jeta ka ekzistuar ndonjëherë në Mars dhe nëse i ngjan apo jo mikroorganizmave që kemi këtu është ende një pikëpyetje e madhe," tha Wang.
Hulumtimi i ekipit është publikuar në revistën “Frontiers in Astrobiology”.
