Një rrëfim filozofik mbi krizën e botës moderne
Ne jetojmë në një kohë kur globi përngjan me një truall të djegur dhe të pjekur nga luftërat dhe nga padrejtësitë, si dhe nga një zjarr që nuk ndizet nga zanafilla natyrore, por nga mendja dhe dora e njeriut.
“Bota është e rrezikshme jo për shkak të atyre që bëjnë të keqen, por për shkak të atyre që nuk u kundërvihen .”
– Albert Einstein
Ne shohim lajmet si spektatorë të një filmi horror – analizojmë krizat klimatike, luftërat, shpërnguljet biblike të popujve dhe kollitjen e fundit të planetit – por rrallë e pyesim veten: Kush po i ndez këto zjarre? Kush po fiton nga ky kaos?
Unë po jua them me zë të qartë si tingulli i kambanës në mes të natës:
E keqja që po e përmbyt botën nuk është as natyrale, as e pashmangshme – është fryt i lakmisë, padrejtësisë dhe pabarazisë.
E vërteta e parë: Lakmia si strukturë
Gjithçka nis me individin që nuk ngopet. Sado të ketë, dëshiron më shumë.
“Ai që nuk është i kënaqur me pak, nuk do të kënaqet kurrë as me shumë.”
– Epikteti
Këta individë, në një sistem që e ngre lakminë në kulm të suksesit, janë bërë superqenie – mogulë më të pasur se shtetet, më të fuqishëm se parlamentet.
Ata nuk bëjnë më politikë – ata blejnë politikanë. Kryeministrat dhe presidentët nuk janë më drejtues, por kukulla në një skenë të errët me fijet e lidhura në zyrat e korporatave.
Analiza përmes prizmes filozofike, politike dhe etike
1. Politika si teatër kukullash
Pushtetet kombëtare janë katandisur në kompani të nënkontraktuara nga elitat financiare.
“Nëse votimi do të ndryshonte diçka, ata do ta kishin ndaluar.”
– Emma Goldman
Opozitat krijohen nga po të njëjtat duar që sponsorizojnë pozitat. Revoltat frymëzohen dhe pastaj shiten. Liria bëhet markë, demokracia produkt.
2. Ekonomia si instrument i robërisë moderne
Sistemi financiar botëror është bërë një rrjetë borxhi që lidh për qafe kombet dhe i bën skllevër të përjetshëm.
“Paraja është bèrè zoti më i madh; ajo e bën edhe njeriun më të ulët të besojë se është më i larti.”
– Søren Kierkegaard
97% e parasë që qarkullon është e krijuar nga borxhi, ndërsa njerëzit punojnë për t'i shlyer jo borxhet, por kamatat e tyre. Kapitalizmi nuk është më sistem ekonomik – është fe pa shpëtim, me bankierët si priftërinj të rinj.
3. Kultura e transformuar në armë butësie
Arti, në vend që të frymëzojë, argëton në mënyrë idiotike.
“Kur argëtimi bëhet i detyrueshëm, skllavëria bëhet e padukshme.”
– Theodor W. Adorno
Media nuk informon, por formëson. Rrjetet sociale nuk lidhin, por kontrollojnë. Muzika, kinemaja, dhe moda janë mjete të kontrollit emocional dhe shpirtëror.
4. Filozofia e harruar
Në një kohë ku gjithçka matet me klikime të cilat vlerat idiotike i pajisin me vula të cilësisë, njeriu ka humbur arsyen e të jetuarit.
“Kur njeriu humbet arsyen e të jetuarit, ai bëhet më i rrezikshëm se çdo bishë.”
– Friedrich Nietzsche
Pa drejtësi, pa qëllim, pa reflektim – jeta bëhet një marshim automatik drejt boshllëkut. Dhe kur jeta është e zbrazët, edhe dhuna duket si emocion.
5. Demografia e shkatërruar
Popujt po shpërngulen jo për ëndrra më të mira, por për të shpëtuar nga makthet reale.
“Nëse toka bëhet e pabanueshme për të dobëtit, ajo do të bëhet e rrezikshme edhe për të fortit.”
– Aimé Césaire
Shpopullimi i vendeve të varfra është plan i heshtur: pasuria të qëndrojë në pak duar, ndërsa njerëzit të shpërndahen nëpër kampe pune moderne.
6. Ekologjia në gjunjë
Toka është rraskapitur, jo për shkak të banorëve të saj të zakonshëm, por për shkak të 500 korporatave që mbajnë mbi vete 80% të ndotjes.
“Natyra nuk i fal të fuqishmit që e përçmojnë.”
– Lao Tzu
Ndërsa ne riciklojmë pipat plastikë, ata ndotin lumenjtë, djegin pyjet dhe e blejnë heshtjen e institucioneve ndërkombëtare me të njëjtin lehtësi siç blejnë reklamat në Super Bowl.
KONKLUZIONI: MOS E SHIKONI SI FILM, SEPSE JENI PJESË E TIJ
Botës nuk i mungojnë zgjidhjet – i mungon ndërgjegjja.
Kjo nuk është krizë e naftës, krizë energjetike apo krizë politike.
Kjo është krizë morale.
Kur njeriu i thjeshtë humb guximin për të pyetur dhe kur i pasuri fiton të drejtën për të blerë çdo përgjigje, atëherë jeta bëhet ankand i shpirtit.
“Nëse nuk bëhesh pjesë e zgjidhjes, bëhesh pjesë e problemit.”
– Eldridge Cleaver
Bota nuk është në krizë…
Bota është në reanimacion. Dhe kirurgët janë të korruptuar.
