Rrotullimi i bërthamës së tokës, dyshohet se po ndalon, madje në të ardhmen mund të shkojë në drejtim të kundërt sipas një studimi të ri.
Siç edhe e dimë, toka është e formuar nga korja, manteli, bërthama e brendshme dhe e jashtme. Bërthama e tokës është e vendosur rreth 3200 milje nën sipërfaqen e tokës dhe është e ndarë nga manteli gjysmë i ngurtë dhe gjysmë i lëngshëm, gjë qe cila lejon që bërthama e brendshme rrotullohet me një shpejtësi të ndryshme nga rrotullimi i vetë tokës.
Bërthama e tokës është sa vetë madhësia e gjithë Marsit afërsisht me një rreze prej gati 2200 miljesh dhe përbëhet kryesisht nga hekuri dhe nikeli, që përmban 1/3 e masës së të gjithë tokës.
Në hulumtimin e botuar në revistën Nature Geoscience të hënën, Yi Yang, shkencëtar i asociuar në Universitetin e Pekinit dhe Xiaodong Song, profesor i kryetarit të Universitetit të Pekinit, studiuan valët sizmike nga tërmetet që kanë kaluar nëpër bërthamën e brendshme të Tokës përgjatë rrugëve të ngjashme që nga vitet 1960 deri në konstatoni se sa shpejt rrotullohet bërthama e brendshme.
Ajo që ata gjetën ishte e papritur. Që nga viti 2009, të dhënat sizmike, të cilat më parë ndryshuan me kalimin e kohës, treguan pak ndryshim. Kjo, thanë ata, sugjeroi që rrotullimi i bërthamës së brendshme ishte ndalur.
“Ne tregojmë vëzhgime befasuese që tregojnë se bërthama e brendshme pothuajse ka pushuar rrotullimin e saj në dekadën e fundit dhe mund të jetë duke përjetuar një kthim prapa”, shkruan ata në studim.
“Kur shikoni dekadën midis 1980 dhe 1990, shihni ndryshim të qartë, por kur shihni 2010-2020, nuk shihni shumë ndryshime”, shtoi Song.
Rrotullimi i bërthamës së brendshme drejtohet nga fusha magnetike e krijuar në bërthamën e jashtme dhe e balancuar nga efektet gravitacionale të mantelit. Njohja se si rrotullohet bërthama e brendshme mund të hedhë dritë mbi mënyrën se si ndërveprojnë këto shtresa dhe proceset e tjera thellë në Tokë.
Megjithatë, shpejtësia e këtij rrotullimi dhe nëse ndryshon, është e debatuar, tha Hrvoje Tkalcic, një gjeofizikan në Universitetin Kombëtar Australian, i cili nuk ishte i përfshirë në studim.
“Bërthama e brendshme nuk ndalet plotësisht,” tha ai. Zbulimi i studimit, tha ai, “do të thotë se bërthama e brendshme tani është më në sinkron me pjesën tjetër të planetit sesa një dekadë më parë kur rrotullohej pak më shpejt”.
Song dhe Yang argumentojnë se, bazuar në llogaritjet e tyre, një çekuilibër i vogël në forcat elektromagnetike dhe gravitacionale mund të ngadalësojë dhe madje të ndryshojë rrotullimin e bërthamës së brendshme. Ata besojnë se kjo është pjesë e një cikli shtatë dekadash dhe se pika e kthesës para asaj që zbuluan në të dhënat e tyre rreth viteve 2009/2010 ndodhi në fillim të viteve 1970.
Tkalcic, i cili është autor i “Bërthama e brendshme e Tokës: Zbuluar nga Sizmologjia Vëzhguese”, tha se “analiza e të dhënave është e shëndoshë” e studimit. Megjithatë, gjetjet e studimit “duhet të merren me kujdes” pasi “duhen më shumë të dhëna dhe metoda novatore për të hedhur dritë mbi këtë problem interesant”.
