A ka ndonjë mashkull feminist? Po, janë ata që kanë arritur të çlirohen nga lidhjet e maskulinitetit toksik. Dhe çfarë është maskuliniteti toksik? Është një koncept që evoluon me kalimin e kohës dhe hapësirës, por termi “mashkulloritet toksik” u krijua nga një psikolog në vitet 1980.
Shepherd Bliss, ky është emri i tij, i cili ka publikuar një studim mbi këtë temë në faqet e Journal of School of Psychology dhe e përshkruan “mashkulloritetin toksik” si një grup tiparesh mashkullore “regresive shoqërore” që shërbejnë për të favorizuar dominimin, zhvlerësimin e grave, homofobisë dhe dhunës së pakuptimtë”.
Stafi i psikologëve të start-up-it Unobravo na lë këto indikacione të ndjekura nga mashkulli toksik për t’iu përgjigjur stereotipit që i mëson shoqëria.
Fortësia (burrat duhet të jenë fizikisht të fortë, emocionalisht të pashpirt dhe agresivë në sjellje), kundër feminilitetit (burrat duhet të refuzojnë çdo gjë që konsiderohet femërore, siç është shfaqja e emocioneve ose pranimi i ndihmës), dhe Fuqia (burrat duhet të punojnë për pushtet dhe status social dhe financiar që të mund të kesh respektin e të tjerëve). Besime dhe vlera që, nëse ndiqen deri në germë, e shndërrojnë mashkullin në një mashkull të vërtetë. Nga kjo rezulton se djali që arrin të shpërfillë diktatet e renditura më sipër është një burrë i lirë, jo toksik dhe ndoshta feminist, johomofobik dhe antiracist.
Burrat e vërtetë nuk qajnë
Shpesh diskutojmë se si kultura patriarkale i shtyp vajzat dhe gratë, më rrallë si një formë dhune edhe ndaj fëmijëve, adoleshentëve dhe burrave të rritur. Këta të fundit u janë nënshtruar presioneve të shoqërisë patriarkale që kur ishin shumë të vegjël: ndihen të detyruar t’i përgjigjen thirrjes së forcës dhe agresionit duke respektuar kufijtë e vendosur, të cilët, për shembull, ndalojnë shprehjen e emocioneve dhe i ftojnë të jenë vulgarë, abuzivë dhe mbizotërues.
Mes lojërave të djemve dhe konceptit “burri i shtëpisë”, djali i vogël mëson se ka dallime të detyrueshme në sjellje mes tij dhe motrave apo shoqeve të klasës. Ai i respekton stereotipet që në moshë të re nga frika se mos sulmohet nga shokët e tij, të cilët, nëse kalon kohë me femra, nuk do të hezitojnë ta bëjnë këtë.
Të gjitha të kalitura me mësime kyçe për faktin se “femra” është më pak: qajmë si vajzë, luajmë me top si vajzat, jemi të sjellshëm si vajza. Çdo aktivitet apo qëndrim i paqartë jo agresiv shndërrohet në një praktikë për të cilën mashkulli i vërtetë duhet të turpërohet dhe, për rrjedhojë, duhet të mësojë ta kufizojë.
Nga ana tjetër, sa më shumë që djali të mbajë anë kundër femrave dhe shoqëruesve që kalojnë kohë me to, aq më shumë do të pranohet si mashkull në grupin e meshkujve “të vërtetë”. Në këtë kuadër lindin qëndrime mizogjene dhe homofobike të cilat e shndërrojnë fëmijën e shëndoshë në një të rritur të edukuar në dhunë (edhe vetëm verbale) dhe diskriminim.
Pse feminizmi është i mirë edhe për burrat?
“Kur ec në mbrëmje, për arsye nga më të ndryshmet, duke ndjekur një grua që është aty për punët e saj, nëse më vëren, në shumicën e rasteve shtrëngon fustanin dhe shpejton hapin. Ajo nuk më njeh, nuk e di se kush jam, thjesht e sheh që jam burrë. Çfarë e ktheu trupin tim mashkullor në një kërcënim të fshehtë, në një rrezik të mundshëm për dikë? Si mund ta lejoj veten të konsiderohem si një lloj arme vetëm sepse e kam këtë trup, pa më kërkuar kurrë pëlqimin? Dhe çfarë më pengon t’i bëj vetes këto pyetje të dukshme, dhe në vend të kësaj më shtyn të mendoj se ajo është e çuditshmja dhe se unë nuk kam faj për asgjë?”.
Është një fragment nga libri “Pse feminizmi është i dobishëm edhe për meshkujt” i Lorenzo Gasparrinit. Një tekst që është konfiguruar si alternativë dhe që nis nga reflektimet themelore të lëvizjeve feministe: shumica e problemeve personale, relacionale, profesionale që burrat kanë, rrjedhin nga i njëjti sistem patriarkal dhe hierarkik që feminizmin e kanë përshkruar dhe analizuar prej vitesh. Burrat mund të jenë feministë, Lorenzo Gasparrini është feminist dhe praktikon feminizmin duke reaguar ndaj seksizmit të të gjitha llojeve:
“Unë zgjedh menaxhimin e konflikteve gjinore në vend të luftës së gjinive, i sjell këto kërkesa në vendin e punës dhe në momentet e kohës së lirë. I quaj me emrin e tyre të gjitha format e shtypjes seksiste që shoh rreth meje, flas me të afërmit e mi për problemet që prodhon patriarkia edhe në identitetin tonë gjinor”.
Por, pse burrat e kanë të vështirë të shkëputen nga skemat kulturore nga të cilat burojnë pabarazitë dhe dhuna? Sipas Gasparrinit, i cili është filozof dhe shkrimtar, “sepse as nuk i shohin, as nuk i ndjejnë si të tillë. Ata i quajnë ‘traditë’, ‘natyrë’, ‘normalitet’ ose ‘karakteristika mashkullore’ dhe në këtë mënyrë edhe ata janë të bllokuar prej saj”.
Të qenit “maço” dhe të gjitha problemet që sjell
Ka një hapësirë për njerëzit e lodhur nga burrëria maço: Mica Macho lindi në rrjetet sociale gjatë muajve të pandemisë dhe tashmë eksportohet në hapësirën publike falë aktiviteteve dhe projekteve të shumta që komuniteti organizon dhe promovon mes shkollave, festivaleve dhe institucioneve. Për këtë flet Giacomo Zani, një nga themeluesit. “Unë kam qenë feminist që kur fillova të vë në dyshim rolin tim gjinor. Pas adoleshencës, marrëdhënieve toksike dhe lidhjeve të prishura, pyesja veten nëse disa nga sjelljet e mia nuk ishin të lidhura, më shumë sesa me karakterin tim, me paragjykime që rrjedhin nga roli im gjinor. Kjo pikënisje ishte thelbësore sepse më lejoi të përjetoja feminizmin në një mënyrë aktive dhe të vë në dyshim idenë time për mashkulloren: Pyes veten nëse ajo sjellje e veçantë është me të vërtetë e imja, nëse më pëlqen dhe mbi të gjitha çfarë qëndron pas saj, ku vjen dhe nga. Dhe shpesh më rezulton se jo, nuk më pëlqen, nuk e njoh veten në të dhe dua të ndryshoj. Unë, një burrë feminist, do t’ju them pse ka kuptim të çliroheni nga maskuliniteti toksik. Një nxitje, për të menduar për identitetin e dikujt, që lind në nivel “personal dhe politik”, vijon Zani.
“Nga njëra anë, kisha disa përvoja toksike që më bënë të mendoj shumë për sjelljet e mia. Nga ana tjetër, gjithmonë i kam ndjerë të shtrënguar frenat e mashkullores në mënyrën se si ajo përfaqësohet dhe ndahet kulturalisht”.
Procesi i dekonstruksionit nuk është i menjëhershëm dhe i menjëhershëm “por kërkon kohë, durim dhe njerëz aleatë aty pranë. Këtë e bëj me partneren time, me miqtë e mi, me njerëzit që takoj. Feminizmin e lidh shumë me vetëdijen, sepse besoj se pa një proces dekonstruksioni të vetvetes, rrezikon të bëhet një pozicion ideologjik dhe retorik”. Dhe nga kjo lindi ideja e Mica Macho, “një mënyrë tjetër për të praktikuar feminizmin dhe për ta ndarë atë”.
Burrat e kanë të vështirë të çlirohen nga kafazet e forcës dhe virtytit
Të gjitha pabarazitë, diskriminimi dhe dhuna burojnë nga konceptet e forcës dhe burrërisë mashkullore në kundërshtim me ato të ëmbëlsisë dhe nënshtrimit femëror. Por nëse falë feminizmit shumë gra arrijnë t’i përmbysin këto skema toksike, pse burrat ndonjëherë as nuk e shohin problemin? Sepse janë skema të kafazit që janë i kaluar si tradicionale, natyrale dhe normale, thotë Gasparrini. Burrat nisen nga një pozicion “privilegji objektiv ekonomik, social, politik që na e bën më të vështirë identifikimin e atyre aspekteve në të cilat modelet kulturore lëndojnë veten mbi të gjitha”, nënvizon Zani.
Gratë kishin një fakt konkret dhe objektiv nga ku niseshin: nuk votonin, nuk punonin, nuk ishin të lira. “Për ne, nga pikëpamja materialiste, gjithçka është në rregull. Pra, pse të abdikoni? Këto skema na shfaqen si të vetmet e mundshme. Edhe tani, përfaqësimi kulturor i burrave, në fizik dhe sjellje, është i kufizuar në disa stereotipa që janë gjithmonë të njëjta”.
Koncepti “mashkullor” siç u shpik, është shumë i paqëndrueshëm: “diçka që mund të humbasë, dikush mund të jetë më pak mashkullor se dikush tjetër dhe për këtë arsye ne e mbajmë atë edhe duke përsëritur sjellje toksike. Është një proces i brendshëm që është i vështirë për t’u hequr”.
Jepuni burrave leje të jenë feministë
Disa femra të vetëshpallura nuk u pëlqen kur meshkujt vetëpërcaktohen si feministë. Por feminizmi është një filozofi dhe është një praktikë që e ka këtë emër pavarësisht se kush e vëzhgon apo zbaton. “Është e drejtë t’i jap asaj që studioj, praktikoj dhe shpërndaj, sidomos audiencës mashkullore, emrin që ka historikisht”, shpjegon Lorenzo Gasparrini. “Quhet feminizëm dhe sigurisht që nuk mund të vendos nëse ka një emër tjetër, sepse e kam. Unë praktikoj feminizmat thjesht sepse quhen kështu. Dhe për çdo feminist që thotë se nuk mund ta quaj veten kështu sepse jam burrë, ka të tjerë që nuk shqetësohen për këtë.”
Dhe është e vërtetë: është mendimi i shumë njerëzve që një burrë që praktikon feminizëm është i rëndësishëm në mënyrë që vetëdija e re për atë që është seksiste dhe çfarë jo, për shembull, të shpërndahet në mjediset kryesisht mashkullore, ato në të cilat, në thelb, ka nuk ka më nevojë që të sillen. Pse? Sepse përsëri falë stereotipeve, është më e lehtë për një mashkull të dëgjojë dhe të mësojë nga një mashkull tjetër.
Në fakt, “burrat që duan të jenë feministë nuk kanë nevojë të kenë hapësirë në feminizëm. Ata duhet të marrin hapësirën që kanë në shoqëri dhe ta bëjnë atë feministe”, shkruan feministja britanike Kelly Temple. Çdo formë e feminizmit lindi nga gratë dhe u krijua, u organizua, u zhvillua dhe u fragmentua nga gratë.
Dhe kjo ndodhi për të gjetur përgjigje për shtypjet e njerëzve. Rrymat feministe kanë zhvilluar një diskutim mbi jetën e burrave më shumë sesa burrat me vetëdije për veten e tyre, ashtu si çdo i shtypur reflekton mbi gjendjen e tij duke filluar nga privilegjet që ai identifikon tek ata që e shtypin.
“Burrat që duan të përcaktojnë veten si feministë duhet të veprojnë në shoqëri për ta ndryshuar atë, transformuar dhe bërë feministe”, shkruan kolektivi Non una di meno, “dhe ata duhet ta bëjnë këtë, megjithatë, duke marrë paketën e plotë, duke e bërë atë dhe duke e përhapur duke shfrytëzuar pozitivisht pozicionin e tyre si privilegj”.
“Vetëm një grua e di se çfarë është dhuna për një grua dhe vetëm një grua mund ta thotë në mënyrë legjitime. Si burra, ajo që mund të bëjmë është të dëgjojmë, ta bëjmë atë tonën dhe të sigurohemi, siç mundemi, që kjo lloj dhune të mos ndodhë përsëri, të paktën nga dora jonë”, shtojnë Mauro Muscio dhe Andrea Tornese në faqen e internetit Non una di meno. “Të dish se si të mos përcaktosh përvojën feministe është hapi i parë, i pa marrë si i mirëqenë, i një aleance mashkullore me feminizmin. Prandaj, a është çështja që burrat të kenë një rol pasiv në dëshirën për t’u bashkuar me bagazhin kulturor feminist? Përkundrazi, është një rol aktiv pjesëmarrës.
