Dihet se niveli i lartë i sheqerit është i dëmshëm për shëndetin por heqja dorë nga sheqeri është shumë e vështirë, pjesërisht sepse mund të shkaktojë një sërë simptomash.
Konsumi i sheqerit në Mbretërinë e Bashkuar dhe shumë vende të tjera ka rënë vazhdimisht gjatë dekadës së fundit.
Kjo mund të jetë për një numër arsyesh, të tilla si një ndryshim në shijet dhe stilin e jetës, me popullaritetin e dietave me karbohidrate të ulëta, si dieta Keto, mjaft popullore në dekadën e fundit. Gjithashtu dhe disa rreziqe mund te jenë shkak.
Reduktimi i marrjes së sheqerit ka përfitime shëndetësore, duke përfshirë reduktimin e kalorive, të cilat mund të ndihmojnë në humbjen e peshës dhe përmirësimin e shëndetit të dhëmbëve. Por njerëzit ndonjëherë raportojnë se kanë përjetuar efekte anësore negative kur përpiqen të hanë më pak sheqer. Dhimbjet e kokës, lodhja ose ndryshimet e humorit, të cilat zakonisht janë të përkohshme, janë ndër simptomat. Arsyeja për këto efekte anësore aktualisht nuk dihet mirë por ka të ngjarë që këto simptoma lidhen me mënyrën se si reagon truri kur ekspozohet ndaj ushqimeve me sheqer.
Karbohidratet vijnë në disa forma, përfshirë si sheqerna, të cilat mund të gjenden natyrshëm në shumë ushqime. Sheqeri i tryezës, i njohur si sakarozë, gjendet në kallam sheqeri, panxhar sheqeri dhe shurup pane ndërsa glukoza dhe fruktoza janë përbërësit kryesorë të mjaltit.
Ndërsa prodhimi masiv i ushqimit është bërë normë, saharoza dhe sheqerna të tjerë tani i shtohen ushqimeve për t’i bërë ato më të shijshme. Përtej shijes së përmirësuar dhe “ëmbëlsisë” të ushqimeve me përmbajtje të lartë sheqeri, sheqeri ka efekte të thella biologjike në tru. Këto efekte janë aq domethënëse sa çuan edhe në një debat nëse njerëzit mund të jenë “të varur” nga sheqeri, megjithëse kjo është ende duke u studiuar.
Sukroza aktivizon receptorët e shijes së ëmbël në gojë, gjë që përfundimisht çon në lëshimin e një kimikati të quajtur dopamine në tru. Dopamina është një neurotransmetues, që do të thotë se është një kimikat që transmeton mesazhe midis nervave në tru. Kur ne jemi të ekspozuar ndaj një stimuli shpërblyes, truri përgjigjet duke lëshuar dopamine, kjo është arsyeja pse shpesh quhet kimikati “shpërblim”.
Shpërblimi “qeveris” sjelljen tonë që do të thotë se jemi të shtyrë të përsërisim sjelljet që shkaktojnë lëshimin e dopaminës. Dopamina mund të na shtyjë të kërkojmë ushqim, siç është ushqimi junk.
Eksperimentet si në kafshë ashtu edhe në njerëz kanë treguar se sa thellësisht sheqeri aktivizon këto rrugë shpërblimi. Ëmbëlsia intensive tejkalon edhe kokainën për sa i përket shpërblimit të brendshëm që shkakton. Sheqeri është në gjendje të aktivizojë këto rrugë shpërblimi në tru nëse shihet në gojë ose injektohet në qarkullimin e gjakut, siç tregohet në studimet mbi minjtë. Kjo do të thotë se efektet e tij janë të pavarura nga shija e ëmbël.
Tek minjtë, ka prova të forta që tregojnë se konsumi i sakarozës në fakt mund të ndryshojë strukturat në tru që aktivizon dopamina, si dhe të ndryshojë përpunimin emocional dhe modifikimin e sjelljes si te kafshët ashtu edhe te njerëzit.
Është e qartë se sheqeri mund të ketë një efekt të fuqishëm tek ne. Prandaj, nuk është për t’u habitur të shohim efekte negative kur hamë më pak sheqer ose e heqim atë nga dieta jonë plotësisht.
Gjatë fazës së “dorëheqjes” nga sheqerit janë raportuar simptoma mendore dhe fizike përfshirë depresionin, ankthin, dhimbjet e kokës, lodhjen dhe marramendjen. Kjo do të thotë se heqja dorë nga sheqeri mund të jetë e pakëndshme, si mendërisht ashtu edhe fizikisht, gjë që mund ta bëjë të vështirë për disa që t’i përmbahen ndryshimit të dietës.
Hulumtime të tjera në kafshë kanë treguar se efektet e varësisë nga sheqeri, tërheqja dhe rikthimi janë të ngjashme me ato të drogës. Por shumica e hulumtimeve që ekzistojnë janë mbi kafshët, kështu që aktualisht është e vështirë të thuhet nëse është e njëjtë për njerëzit.
Ashtu si me çdo ndryshim në dietë, respektimi i tij është çelësi. Nëse dëshironi të zvogëloni sheqerin nga dieta juaj për një kohë të gjatë, të qenit në gjendje të kaloni javët e para të vështira është thelbësore. Është e rëndësishme të pranohet megjithatë, se sheqeri nuk është “i keq” në vetvete por se duhet të hahet në moderim së bashku me një dietë të shëndetshme dhe stërvitje.
