Këshilli i Evropës është organizata kryesore evropiane për të drejtat e njeriut. Që kur u themelua në vitin 1949, organi që përfshin 46 shtete anëtare - duke përfshirë të 27 vendet anëtare të Bashkimit Evropian - ka promovuar sundimin e ligjit, të drejtat e njeriut dhe demokracinë në të gjithë Evropën. Për shkak të luftës së saj të agresionit kundër Ukrainës, Rusia u përjashtua nga Këshilli i Evropës në mars të vitit 2022. Kosova dhe Bjellorusia gjithashtu nuk janë të përfaqësuara në Këshill. Institucionet qendrore të Këshillit të Evropës përfshijnë Gjykatën Evropiane të të Drejtave të Njeriut, Komisionarin për të Drejtat e Njeriut dhe Asamblenë Parlamentare. Sven Lilienström, themeluesi i Nismës Fytyrat e Demokracisë, foli me Sekretaren e Përgjithshme të Këshillit të Evropës Marija Pejçinoviq Buriç (59) për demokracinë, perspektivat e ardhshme për Këshillin e Evropës.
Znj. Pejçinoviq Buriq, faleminderit shumë që gjetët kohë për këtë intervistë. Pyetja e parë që dëshirojmë t'ju bëjmë është: Sa të rëndësishme janë demokracia dhe vlerat demokratike për ju personalisht?
Marija Pejçinoviq Buriq: Demokracia është thelbësore nëse njerëzit duan të jetojnë në liri, dinjitet dhe siguri. Më shumë se kaq, kërkohet gjithashtu si një shtyllë për ruajtjen e të drejtave të njeriut dhe sundimit të ligjit. Tri shtyllat e punës sonë janë në fakt të pandashme.
Nëse njëri dobësohet, dobësohen edhe të tjerët. Kjo është arsyeja pse për mua personalisht dhe për Këshillin e Evropës, ne duhet të dyfishojmë përpjekjet tona për të ndaluar prapambetjen demokratike që po shohim në Evropë – dhe sinqerisht edhe globalisht. Ndërsa kjo tendencë, e dokumentuar në shumë aktivitete të Këshillit të Evropës, i paraprin pandemisë, kjo e fundit e ka përkeqësuar atë. Nëse nuk veprojmë dhe veprojmë shpejt, rreziku është që kultura jonë demokratike të mos rimëkëmbet plotësisht.
Në mesazhin e tij për ditën e të drejtave të njeriut 2022, Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, António Guterres, foli për sfida të paprecedentë me të cilat përballen të drejtat e njeriut. A është ky një rast dënimi dhe zymtësie apo pasqyron realisht realitetin? Çfarë nevojitet për të forcuar demokracitë?
Marija Pejçinoviq Buriq: Sekretari i Përgjithshëm Guterres ka absolutisht të drejtë. Mjafton të shohim vendimet e shumta të Gjykatës sonë Evropiane të të Drejtave të Njeriut dhe gjetjet e organeve tona monitoruese dhe këshilluese, si Komisioni i Venecias, Grupi i Shteteve kundër Korrupsionit (GRECO), Komiteti për Parandalimin e Torturës ( CPT), Komisioni Evropian kundër Racizmit dhe Intolerancës (ECRI) ose organet tona që merren me çështjet e pakicave.
Lajmi i mirë është se ne e dimë se cilat janë problemet dhe madje si t'i trajtojmë ato. Çelësi është të zhbllokojmë vullnetin e nevojshëm politik në shtetet tona anëtare për t'i përkthyer këto standarde në realitet.
Një nga arritjet më të mëdha në historinë 73-vjeçare të Këshillit të Evropës është miratimi i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (ECHR) në vitin 1950. Pse Këshilli i Evropës është ende kaq i rëndësishëm?
Marija Pejçinoviq Buriq: Mjafton të shikojmë rreth nesh: sulmet e vazhdueshme kundër të Drejtave themelore të Njeriut (si liria e shprehjes apo tubimit, pavarësia e gjyqësorit dhe e drejta për një gjykim të drejtë, barazia dhe mosdiskriminimi, madje edhe e drejta për jetë), sfidat e vazhdueshme ndaj shtetit të së drejtës dhe një tendencë e qëndrueshme e prapambetjes demokratike.
Roli i Këshillit të Evropës është më i rëndësishëm se kurrë për të ndihmuar vendet tona anëtare të adresojnë këto sfida. Në fakt, nëse nuk do të ekzistonte, ndoshta do të na duhej të krijonim një të tillë.
Kritikët kritikojnë faktin se shtetet anëtare të veçanta po dalin jashtë linjës në drejtim të ruajtjes së demokracisë dhe shtetit të së drejtës. a do të thotë kjo se ne duhet të rinovojmë Këshillin e Evropës? sipas jush, cilat janë perspektivat e ardhshme për Këshillin e Evropës?
Marija Pejçinoviq Buriq: Siç thashë, ne i shohim sfidat në të gjithë shtetet tona anëtare, por kemi gjithashtu mjete dhe zgjidhje për t'i adresuar ato.
Ne nuk kemi nevojë të rinovojmë Këshillin e Evropës, por angazhimin e shteteve tona anëtare ndaj tij. Për të ripërkushtuar dhe thelluar angazhimin tonë ndaj vlerave tona në nivelin më të lartë, Këshilli i Evropës do të mbajë Samitin e 4-të të Krerëve të Shteteve dhe Qeverive në Reykjavik, në maj të këtij viti.
Të mos harrojmë kurrë se Këshilli i Evropës është në thelb një "projekt paqeje": nuk mund të ketë paqe të qëndrueshme në Evropë pa mbështetur vlerat dhe standardet që mbështesin Organizatën tonë.
Rusia u përjashtua nga Këshilli i Evropës më 16 mars 2022 si rezultat i luftës së saj agresioni kundër Ukrainës. a mendoni se është e mundur që Rusia të ribashkohet në këshill pasi të përfundojë lufta?
Marija Pejçinoviq Buriq: Do të doja t'i përgjigjem kësaj pyetjeje, por për momentin nuk mundem. Gjithçka që shoh është një luftë e vazhdueshme, brutale agresioni nga Rusia kundër Ukrainës, e cila po synon gjithnjë e më shumë infrastrukturat kritike dhe civile dhe që po shkakton dhimbje, vdekje dhe shkatërrim të përmasave të paimagjinueshme.
Ne duhet të qëndrojmë në krah të Ukrainës dhe të bëjmë thirrje për t'i dhënë fund këtij agresioni të pakuptimtë rus. Më vjen sinqerisht keq që, si rezultat i politikave brutale të liderëve të tyre, qytetarëve rusë u është hequr qasja në Gjykatën tonë të të Drejtave të Njeriut për ngjarjet pas 16 shtatorit 2022.
Në kuadër të konferencës së rimëkëmbjes së Ukrainës në Lugano, ju shpallët mekanizma të forcuar për monitorimin dhe mbështetjen e standardeve demokratike. Çfarë janë këto? Cila është status quo-ja?
Marija Pejçinoviq Buriç: Në Lugano, por edhe në një ngjarje të fundit në Paris për të mbështetur Ukrainën, pika ime ishte e qartë:
Rimëkëmbja e Ukrainës – në kuptimin e saj të plotë – kërkon qeverisje të mirë dhe vlera evropiane për ta mbështetur atë. Ajo ka nevojë për siguri demokratike, si bazë e paqes së qëndrueshme, dhe në mënyrë që stabiliteti, prosperiteti dhe përparimi të zënë rrënjë. Unë njoftova atëherë se Këshilli i Evropës do të krijonte një "paketë për elasticitet, rimëkëmbje dhe rindërtim" me vlerë 50 milionë euro në mbështetje të Ukrainës. Kjo u miratua nga Komiteti ynë i Ministrave në mbledhjen e tyre të fundit para fundit të vitit dhe do të zbatohet sa më shpejt që të jetë e mundur në 2023. Kjo vjen së bashku me mbështetjen e konsiderueshme të ofruar nga Banka jonë për Zhvillim.
Znj. Pejçinoviq Buriq, pyetja jonë e shtatë është gjithmonë personale: Si ju pëlqen më shumë ta kaloni kohën e lirë dhe çfarë synimesh i keni vënë vetes si Sekretare e Përgjithshme për mandatin tuaj të parë deri në shtator 2024?
Marija Pejçinoviq Buriq: Më pëlqen ta kaloj kohën e lirë duke lexuar, gatuar dhe duke bërë ushtrime fizike. Për sa i përket qëllimeve që i kam vënë vetes, mendoj se është e drejtë të them se, në gjysmën e mandatit si Sekretare e Përgjithshme, kam qenë dëshmitare e një kombinimi ngjarjesh me të cilat asnjë Sekretar tjetër i Përgjithshëm nuk ka ndodhur të përballet më parë: një pandemi globale dhe bllokime të lidhura me të, agresioni i një shteti tashmë ish-anëtar ndaj një tjetri dhe më pas dëbimi i njërit prej tyre, një aplikim i ri për anëtarësim në Samitin e 4-të, i vetmi në historinë tonë.
Jam krenare që, pavarësisht nga të gjitha këto ngjarje në një periudhë mjaft të shkurtër kohore, Këshilli i Evropës ishte në gjendje të përshtatej dhe të përgjigjej siç duhet. Për shembull, në fazat shumë të hershme të pandemisë ne lëshuam një paketë mjetesh për vendet tona anëtare për t'u siguruar që çdo masë kufizuese që ata miratuan për të shpëtuar jetë, ishte në përputhje me detyrimet e tyre për të drejtat e njeriut. Më duhet të them se në hapësirën tonë gjeografike dhe në përgjithësi, ne ia arritëm objektivit.
Marija Pejçinoviq Buriq është kroate, dhe disa nga detyrat që ka kryer janë zëvendëskryeministre dhe ministre e Punëve të Jashtme dhe Evropiane, ndërsa ka qenë edhe Kryetare e Komitetit të Ministrave të Këshillit të Evropës, Sekretare Shteti etj.
Ps. Intervista botohet me kërkesën drejtuar “Botës sot” nga Këshillit i Evropës.
