Puna jashtë orarit të rregullt të punës në Kosovë është diçka që diskutohet vazhdimisht nga punonjësit (gjithmonë me pakënaqësi). Si punëdhënësi ashtu edhe punonjësit duhet ta kuptojnë që edhe kjo çështje është ligjërisht e rregulluar, prandaj të dyja palët duhet t’i dinë të drejtat e veta.
Çka është puna jashtë orarit?
Ligji i punës në Kosovë e përshkruan që orari i punës nënkupton atë periudhë kohore, gjatë së cilës i punësuari kryen punë ose shërbime në të mirë të punëdhënësit. Orari i plotë i punës është përcaktuar të zgjatë 40 orë në javë, e nëse një punonjës për shembull punon 48 orë në javë, kjo do të thotë që ai ka punuar jashtë orarit të punës.
E megjithatë, kjo pikë e ligjit të punës nuk i përfshin të gjithë punonjësit. Orari i plotë i punës për të punësuarin, i cili është më i ri se tetëmbëdhjetë vjeç, nuk mund të jetë më shumë se tridhjetë orë në javë.
Puna më e gjatë se orari i punës sipas ligjit në Kosovë
Lejohet apo nuk lejohet të punohet jashtë orarit të punës? Kjo është një nga pyetjet për të cilat ka debate të vazhdueshme mes punonjësve. Sipas ligjit të Punës së Kosovës duhet të punoni edhe jashtë orarit tuaj të përcaktuar të punës, por në disa raste.
“Në raste të jashtëzakonshme, me rritjen e vëllimit të punëve dhe në raste të tjera të domosdoshme, me kërkesën e punëdhënësit, punëtori duhet të punojë me gjatë se orari i punës (puna jashtë orarit), më së shumti deri në tetë (8) orë në javë”, thuhet në nenin 23 të këtij ligji.
Puna që i tejkalon 40 orët e ligjshme “mund të bëhet vetëm në rastet emergjente për parandalimin e aksidenteve ose forcave madhore të paparashikuara”.
Por përveç punës së detyrueshme jashtë orarit, i punësuari mund të bëjë edhe punë shtesë vullnetare në marrëveshje me punëdhënësin, por me kompensim page. Për punën më të gjatë se orari i plotë i punës, si dhe për punë në ditët e festave shtetërore dhe për punën e natës, i punësuari ka të drejtë në pagë shtesë.
Neni 56 i ligjit të punës e përcakton edhe përqindjen për kohë të ndryshem të punës jashtë orarit:
20 % në orë për kujdestari;
30 % në orë për punë gjatë natës;
30 % në orë për punë jashtë orarit;
50% në orë për punë gjatë ditëve të festave; dhe
50 % përqind në orë për punë gjatë fundjavës.
Punonjësit gjithashtu e kanë mundësinë të kërkojnë nga shefi që puna jashtë orarit të kompensohet edhe me ditë pushimi në vend të kompensimit me pagë.
Kush nuk mund të punojë jashtë orarit?
Ndalohet puna jashtë orarit për të punësuarit nën moshën tetëmbëdhjetë vjeç.
I punësuari i cili punon me orar të shkurtuar të punës nuk mund të punojë më gjatë se orari i plotë i punës.
Inspektori i Punës ndalon punën jashtë orarit, nëse ajo ndikon dëmshëm në shëndetin dhe aftësinë punuese të të punësuarit.
E nëse punëdhënësi nuk e ka shpallur orarin e punës në një vend të dukshëm, ndihuni të lirshëm t’ia tërhiqni vërejtjen, sepse ligjërisht ai është i obliguar ta bëjë këtë. /Akademi Pune
