Mrekullinë e bëri vetë Zoti
Ruajti toponimet mot pas moti
Siç i shkroi babai i historisë Herodoti
Trojvogjli është tek Kuka e Kastriotit.
Herodoti shkroi pesëqind vjet para Krishtit
Mbretin Kidini e njohu nga unaza e gishtit
Ajo ishte një unazë me shqiponjë
Mbi përkrenare dy brirë dhie rrezatojnë.
Kidin Trojvogjli kishte mbretërinë
Nga malet e Lurës në fushë të Ohrisë
Mbretëria e tij ishte lugina e Drinit të Zi
Nëpër shekuj ka shkruar histori.
Luginës ishin ngritur shumë kala
Ato përballuan sulme të mëdha
Sulme që vinin nga romakë e sllavë
Në zemrat dibrane heriozmi rrinte gjallë.
Mbreti Kidni kishte dy djem,
Të fuqishëm, dibranë me gen.
I madhi Kuku, i vogli Kastrioti syshkruar
Qëndisur shqiponjat në kraharuar.
Nënë Zelija më mori përdore
U ulëm në sofatet e portës me harkore
Më tregoi shenjat e murit të gurit
Dy mijë e pesëqind vjet forcën e burrit.
Mijëra vite duken si sot
Themelet e kullës me gjak e me lot
Vandalizmi emrin nuk ua shuajti dot
Origjina e Kidinit në Kuke e Kastriot.
Këto mure kalashë me gurë të latuar
I ngritën mjeshtrat dibranë me të artat duar
Atëherë të fuqishëm ishin burrat, të keqen nëna
Se qumësht gjiri pinin nga të mirat zana.
Unë e lexova me endje Herodotin
Të artë kishte fjalën, të kulluar lotin
Nga Lura në Ohri e shkeli me këmbë,
Pa vende, dëgjoi vaje, dëgjoi këngë.
Hëngri misërnike të ngrohtë me kos deleje
Fëmijët syshkruar i mbuloi me përkëdhelje
Pa shtatë liqenet ku vallëzonin zanat
Dhe kostumet e hijshme që vishnin nënat.
Bisedoi me pleq të mençur lurianë
Që mbanin breza sharmanë
Në kokë qelesha të bardha
Si hoje mjalti e ëmbël ishte fjala.
Dikur njerëzit jetonin në shpella
Por në Lurë gjeti kulla si kështjella
Edhe sot shtëpisë i thonë -shpe
Në shpe çdo trim ka le.
Mikpritja luriane e ka lumturuar
Ndaj e ndieu veten më të rinuar
Pastaj ra në Kryq Ujor
Bujarinë dibrane preku me dorë.
Pa kalanë e Kidnit në maje të malit
Si vështrim shqiponje ishin sytë e djalit
Mbante krenarë harkun me shigjeta
Që shponin gurin me majat e mprehta.
Pastaj kaloi Setën dhe Drinin e Zi
Qytetin Eunea e pa me sy
Njerëzia aty jetonin në harmoni
Aty ishte pazari, zhvillohej zejtari.
U ngjit në Trojvogjël në qytetin Emathia
Qyteti kishte formën e shqipes me flatra
Ku macja kalonte çati mbi çati
Dhe shkonte e pinte ujë në Dri të Zi.
Pastaj pa kalanë e Turr Volisë
Ku vrulli i volitshëm të shponte me shtizë
Kidni e kishte vrullinë e Mbretërisë
Si rruge binin mbi kokë të hordhisë.
Pa Muresat, Lugjet e Kroin e Tushit
Pastaj u ngjit në lartësinë e AS Tushit
Kaloi e pa Kodrën e Gjatit
U ul e pushoi në Livadhet e Çel Asit.
Në Qytezë u ul në sofatin e një avllie
Një nuse e re i serivri një kupë dhallë plot shije
Si me dorë ia hoqi lodhjen menjëherë
Pemër plot lule, bilbilat këndonin, pranverë.
Nënë Zelija, nënë e liqeneve të Lurës, bija e Hotit
Kur më tregonte po I ngjante Herodotit
I cili I shkeli këto 2500 vjet më parë
Kalatë u rrafshuan, por toponimet nuk i dogji asnjë zjarrë.
U rrafshua kalaja e Askanës
Aty nuk çelin më lulet e thanës
Ia kafshuan muret Sterfigradit, Stelushit
Mbi lisa nuk çeli më pjergulla e rrushit.
Deri më 1200 udhëhoqi barku i Kukut
Kafshimet e armiqve më të egra se të ujkut
Pas këtij viti udhëhoqi barku I Kastriotit
Madhështia u rritet mot pas moti.
Barku i Kukut zotëronte Muresat
Edhe sot ka shenja muresh si qëndismat
Mure të ndërtuara nga Mbreti Kidini
Dhe përballonin furtunat e çdo dimri.
O Zot, sa shumë toponime të lashta!
Këtë popull, fort Zoti e dashka!
Që i mbrujti mençuri e trimëri
I mbrujti me mikpritje e bujari...
Ejani ju, të ndritur, o historianë
Studioni historinë e tokës ku jetojnë dibranë
Që rrënjët e tyre viojnë nga lashtësia
Toponime, hidronime, oronime janë vetë mrekullia.
Nuk ka dibranë që nuk njeh babë e nanë
Motër e vëlla koka ku u ka rënë
Nuk ka dibranë që nuk i ruan fort në zemër
Fis e miqësi, nun e kumbarë,emër për
Emër.
Herodoti nuk e dinte se do të hyjë ligësia
Të lakmohej për të zaptuar trojet e mia
Ta ndajë Dibrën në thërmia
Të ndajë prindin nga fëmija.
Nënë Zelija ma mësoi origjinal historinë
Kujt i thonë ki e kujt i thonë din
Ku është Troja, kujt i thonë Vogjël
Që i mëson fëmija kur është sa një gogël.
Ki i thonë Kryq, e Din i thonë ujë
Kryq Ujor ku bashkohet Grama e Seta më rrëmujë
Kokë më kokë derdhen në Dri të Zi
Ali Pashës Ushtrinë këtu ia kanë gri.
Ali Pasha, i katërti Kalif nga Anadolli
Humbi betejën në livadhe Trojvogjli
Trojvogjlin e quajti Shesh Hidhërimi
Kryqin Ujor një shenjë mallkimi.
Rahmet i lëshoi sot Binak Bilotës
Me hollësi përshkoi dallgët e shqotës
Shpata e Skënderbeut në Dibër Poshtë
Përroi Shkumajë sot quhet Gjalagjosht.
Kur lexon Bilotën në gufon zemra
Gjeneralët shqiptarë i përmend me emra
Dhe ata që u varrosën në varret e Vogjla
Aty ku janë madurret e Vogjla.
Në krye të livadheve është Troja
Vogjël do të thotë është e vogla
Trojvogjli është mbiemri i parë
Nga Mbreti Kidni e me radhë.
Në çdo pëllëmbë të tokës dibrane
Aty rreh një zemër nane
Trojvogjli është në Kuke e Kastriot
Brezat e trashëgojnë për jetë e mot.
1900 vjet pas Herodotit
Prifti Binak Bilota mori bekimin e Zotit
Poemën e ruajti me mbështjellje dylli
Të hapet kur të ik inkuizicioni e të dalë dielli.
Historitë shqiptare nuk kanë të sosur
Ti nxjerrim në dritë, të mos i lëmë varrosur
E para në malet shqiptare rritej dhia
Në përkrenaren e Kidnit brirët e saj ishin stolia.
Vetë Skënderbeu e tha me gojë:
Përkrenarja me brirë dhie do të rrojë!
Këtë përkrenare e mbajti mbreti i fisit tem
E do ta mbajë në gjak kush ka këtë gen.
Kidna dhe Dibra është zemra e Arbërisë
Që Ia lartëson krenarinë Shqiptarisë
Dikur Nish Pervezë ishte vatani
Por erdhi e nba e copëtoi I pashpirti, Satani.
Më vonë Satani ia copërtoi shtatëdhjetë qytete
Mbretit Genti duke e sikterosur në përtej dete
Robëruan tridhjetë e dy fise ilre
Që jetonin në dyzet male plot xhevahire.
Toka u pushtua nga vandalët
Asnjëherë nuk heshtën malet.
Se ngahera rritnin një djalë
Ciklopit ia qërron syrin në ballë.
Ciklopi duke ulëritur ngeli në shpellë
Vdekjen e tij duke e ndjellë
U mbyt në vrerë duke vjellë
E varrin e ndjeu sa ishte i thellë.
Oh! Më trazove ndjenjat o nënë Zelije!
Ndjenjat e mbushura me frymë lirie...
Deri kur kemi për të duruar,
Duke parë Dibrën e Atdheun e robëruar!
Ciklopit jo ti nxirret syri, por ti pritet koka
Me ne të mos bëj sehir bota...
Të ngrihemi siç u ngrit Adem Jashari
Për liri familjarisht gjakun fali...
Dardani të qofsha falë,
Si Ty, Çamërisë t’i rritet një djalë!
Ti rritet Shkupit e Liburnisë
Të bëj një trojet e shqiptarisë.
Historinë e nisa me Dibrën
Që e ka më të hidhurën.
Në dy pjesë qëndron e ndame
Në Dibër të Vogël e Dibrë të Madhe.
O ju historian e këngëtarë
Mos shkruani histori e këngë për të qarë
Shkruani të vërtetat, këndoni këngë kushtrimi
Vetëm kështu do të vijë bashkimi.
Ngrihuni e merrni bekimin e Zotit
Në Dibër poshtë është shpata e Kastriotit
Ngrihuni e rrokeni fort atë shpatë
Që të sillni lirinë e artë.
Se liria ka shije e ngjyrë gjaku
Me gjak ajo vjen pranë çdo pragu
Të mos derdh gjak, shkruajta poezinë
Si homazh fitorje për lirinë.
E nisa homazhin nga Troja e Arbrit
Që të përhapet në katër vilajete
I duhet prerë koka gjarprirt
Shqiptaria ti gëzohet kësaj jete.
Unë jam bijë e Mineverës lindur në Kolonjë
Në Dibër nënë të dytë kam Zelijen si zonjë
Bashkohet historitë e Dibrës me ato kolonjare
Janë të ndritura në historinë kombëtare.
Sot përkulem thellë pranë varrit të tyre
Që më mësuan fakte të vërteta historie
Nënë Mineverja, bijë pashallarësh o Starjallie
Zanë e shtatë liqeneve të Lurës, bijë e Hotit, Nënë Zelije.
