Ekonomisti austriak, Gunther Fehlinger që pak ditë më parë vizitoi Kosovën, i është drejtuar me një letër të hapur krerëve të shtetit të tij, duke kërkuar hapjen e tregut të punës për qytetarët e Republikës së Kosovës.
Në këtë letër të përmbledhur mirë, ekonomisti austriak thotë se qytetarët e Republikës së Kosovës janë të gatshëm për të punuar dhe kompetent dhe mund të zvogëlojnë mungesën aktuale të punëtorëve të kualifikuar në Austri dhe të japin një kontribut të mirë në rritje dhe punësim në Austri.
“Austria aktualisht nuk ofron perspektivë për qytetarët kosovarë, as për ata që jetojnë këtu, të cilët janë shumë të arsimuar dhe të integruar (p.sh. studentë apo të diplomuar), as për ata në Kosovë. Të diplomuarit kosovarë në Austri po ballafaqohen me një burokraci të pabesueshme kur bëhet fjalë për lejet e qëndrimit, të cilat pengojnë çdo integrim të mundshëm në tregun e punës në Austri”, shkruan ai.
Ai shkruan tutje se tregu i punës është ligj kombëtar, Austria mund ta bëjë këtë vetë dhe kërkon që të hapni tregun e punës për të gjithë qytetarët e Kosovës plotësisht dhe menjëherë.
“Kjo e ndihmon Republikën e Kosovës dhe qytetarët dhe kjo i ndihmon Austrisë dhe duke pasur parasysh rolin e madh që ka luajtur Austria në çlirimin dhe shtetësinë dhe zhvillimin e Republikës së Kosovës, është vetëm hapi i radhës logjik dhe absolutisht në interes të si shtetet ashtu edhe shoqëritë”, shkruan tutje ai.
Gjeni më poshtë letrën e plotë:
Letër e hapur nga ETR drejtuar qeverisë federale
ETR3/2021 9/11/2021
I nderuar kancelar,
I nderuar z. Zv.Kancelar,
I nderuar zoti Ministër i Jashtëm,
Hapja e tregut austriak të punës për qytetarët e Republikës së Kosovës
Për arsye urgjente kërkoj riorientimin e politikës austriake të tregut të punës dhe hapjen e tregut të punës për qytetarët e Republikës së Kosovës. Qytetarët e Republikës së Kosovës janë të gatshëm për të punuar dhe kompetent dhe mund të zvogëlojnë mungesën aktuale të punëtorëve të kualifikuar në Austri dhe të japin një kontribut të mirë në rritje dhe punësim në Austri. Tradita e punëtorëve mysafirë të mirëintegruar nga Kosova, e cila ekziston që nga marrëveshja e rekrutimit të punëtorëve mysafirë të vitit 1971, veçanërisht në qendrat industriale të Linzit, Ëelsit dhe Steyrit, por edhe të shumtëve që u mbrojtën nga Austria gjatë trazirave të luftës në vitet 1990 dhe sot janë integruar me sukses në ekonomi dhe shoqëri, janë dëshmi aktive e kontributit të suksesshëm të austriakëve me rrënjë në Kosovë.
Shumë nga brezi i ri e shohin të ardhmen e tyre sipas këtij modeli në Austri dhe janë përgatitur mirë për mungesën e IT-së, infermierisë, punëtorëve të kualifikuar në inxhinieri mekanike dhe gjithashtu në turizëm përmes aftësive gjuhësore dhe formimit profesional dhe do të integrohen shpejt përmes modeleve të rolit mes gjeneratave të punëtorëve mysafirë që tani janë shumë të suksesshëm. Fuqia e re punëtore nga Kosova nuk do të përbëjë problem, por do të kontribuojë në rritjen e Austrisë dhe do të nxisë rimëkëmbjen pas COVID.
Prandaj ju kërkoj që plotësisht dhe menjëherë të hapni tregun e punës për të gjithë qytetarët e Republikës së Kosovës, të ngjashme me atë që Polonia po bën aktualisht me shumë sukses për qytetarët e Ukrainës dhe për këtë arsye po ka sukses shumë të mirë ekonomik dhe po jep një kontribut vendimtar për zhvillimin e Ukrainës. Ndryshe nga besimi popullor, migrimi për motive punësimi në Evropë është shumë i rëndësishëm për origjinën dhe vendin pritës. Ne kemi gjithashtu tregun e brendshëm të BE-së, sepse ka kuptim për të gjitha palët dhe ekonomikisht dhe zvogëlon papunësinë shumë të lartë të të rinjve në Kosovë dhe humbjen e jetës si dhe potencialin e humbur të të ardhurave dhe vlerën e humbur të shtuar që të gjithë ata që nuk janë në Austri ose BE, por rri në shtëpi duke pritur kot.
Austria aktualisht nuk ofron perspektivë për qytetarët kosovarë, as për ata që jetojnë këtu, të cilët janë shumë të arsimuar dhe të integruar (p.sh. studentë apo të diplomuar), as për ata në Kosovë. Të diplomuarit kosovarë në Austri po ballafaqohen me një burokraci të pabesueshme kur bëhet fjalë për lejet e qëndrimit, të cilat pengojnë çdo integrim të mundshëm në tregun e punës në Austri. Kërkohen paga shumë të larta, edhe pse dihet që hyrja në jetën profesionale në Austri nuk shpërblehet aq shumë. Vështirë se ndonjë student i diplomuar merr më shumë se 1800 euro bruto në punën e tij të parë në Austri, qytetarëve kosovarë u kërkohen 2500 euro, gjë që i bën ata menjëherë jo tërheqës për çdo punëdhënës të mundshëm. Kjo nuk merr parasysh as diferencat e pagave në sektorë. Dihet gjithashtu se të diplomuarit nga shkencat sociale fitojnë më pak se 1500 euro në punën e tyre në tregun austriak të punës. Edhe në këtë rast qytetarët kosovarë duhet të paguajnë 2500 bruto. Veç kërkesave, procesi i komplikuar i aplikimit është kthyer në një tmerr për kompanitë në Austri. Vështirë se ndonjë kompani e merr këtë rrugë fare dhe përjashton të diplomuarit për të cilët një aplikim do të ishte i nevojshëm paraprakisht. Nga pikëpamja ekonomike, kjo është një katastrofë absolute: humbasin qytetarët në të cilët shteti i Austrisë nuk ka investuar ende asnjë cent deri në këtë pikë (as për shkollimin e tyre të mëparshëm, as për kompensimet familjare apo diçka tjetër), të cilët përndryshe do të paguani vetëm në sistem nga kjo pikë në kohë. Përveç faktit që bashkëqytetarëve të mirëarsimuar në këtë vend nuk u jepet zgjidhje tjetër veçse të kthehen në Kosovë ose në Gjermani, ku gjithçka është shumë më e thjeshtë. Problemet me të cilat ballafaqohen qytetarët e Kosovës shkojnë shumë më tej: një numër i madh i profesioneve janë në listën e profesioneve me mungesë në Austri, por ky hendek nuk do të mbyllet kurrë me qasjen aktuale. Është praktikisht e pamundur që një qytetar nga Kosova të vijë në Austri për intervistë dhe të bindë një punëdhënës të mundshëm. Aplikimet duhet të bëhen nga jashtë, sepse praktikat e pamëshirshme të zyrave të dhënies së vizave në Shkup dhe Kosovë janë të njohura për shkallën jashtëzakonisht të lartë të refuzimit, pavarësisht plotësimit të të gjitha kërkesave. Dallimet në sistemet shkollore vetëm sa e vështirësojnë gjithçka dhe ndodhin refuzime të panumërta, sepse një përpunues nuk është në gjendje të kuptojë se nuk ka një praktikë për çdo profesion në Kosovë. Ndonjëherë njerëzit thjesht ndjekin kurse 3 mujore dhe më pas punojnë në atë punë për më shumë se 10 vjet - gjë që çon menjëherë në refuzim. Një çështje e tillë mund të fitohet në gjykatë, por përpunimi i një ankese nga jashtë mund të zgjasë një vit. Asnjë punëdhënës nuk është i gatshëm të presë kaq gjatë për një punonjës të mundshëm.
Kontrasti me Gjermaninë nuk mund të ishte i keq për Austrinë. Në Gjermani, marrëveshja e rekrutimit festohet si një ceremoni shtetërore, tregu i punës reformohet dhe hapet, dhe Gjermania po pranon në mënyrë aktive më shumë punëtorë nga Kosova dhe nga mbarë Evropa, dhe Gjermania ka vetëm gjysmën e shkallës së papunësisë së Austrisë.
Punët e mira të krijuara nga investimet e BE-së në Kosovë nuk ekzistojnë. Dhe për shkak të mungesës së progresit me integrimin në NATO dhe BE dhe bllokadës nga Serbia, nuk do të ketë asnjë. Dëshmi është dekada e humbur e liberalizimit të vizave nga viti 2011 deri në vitin 2021 dhe as sot BE-ja nuk ka mundur ta bëjë këtë. Viza Shengen është ligji i BE-së, Austria nuk mund ta vendosë këtë e vetme. Tregu i punës është ligj kombëtar, Austria mund ta bëjë këtë vetë dhe ju kërkojmë që të hapni tregun e punës për të gjithë qytetarët e Kosovës plotësisht dhe menjëherë. Kjo e ndihmon Republikën e Kosovës dhe qytetarët dhe kjo i ndihmon Austrisë dhe duke pasur parasysh rolin e madh që ka luajtur Austria në çlirimin dhe shtetësinë dhe zhvillimin e Republikës së Kosovës, është vetëm hapi i radhës logjik dhe absolutisht në interes të si shtetet ashtu edhe shoqëritë.
Refuzoj kategorikisht argumentin se kjo kërkesë rrezikon liberalizimin e vizave pasi nuk ka ndodhur për çështje të tjera të agjendës politike në Francë dhe Holandë prej 10 vitesh dhe në klimën aktuale të racizmit në Francë dhe politikës antiballkanike në Holandë, nuk do të vijë dhe Austria nuk ka ndikim në asnjërin vend, por ne mund të rregullojmë vetë aksesin tonë në tregun e punës dhe Franca dhe Holanda nuk mund të bëjnë asgjë për këtë.
I referohem edhe arsyetimit në letrën time të hapur ETR 1 për situatën e përgjithshme të tensionuar dhe meqenëse Republika e Kosovës tashmë e ka futur euron dhe është gjithashtu shumë e qartë në linjën pro NATO-s, dhe Kosova padrejtësisht e mençur as në partneritetin e NATO-s, për paqe edhe pse Republika e Kosovës është 100% në linjën e BE-së CFSP në politikën e jashtme, qasja në tregun e punës duhet t'i jepet Kosovës, njësoj si euroshtetit të Malit të Zi, gjithashtu si shenjë e politikës pro-evropiane për dallim nga të tjerët kandidatët e BE-së ne si shenjë mirënjohjeje nga Austria zyrtare për Republikën e Kosovës. Unë pastaj propozoj të njëjtën hapje të tregut të punës për secilën nga 9 vendet e zgjerimit ËB6 dhe Trio e Anëtarësimit përgjatë linjave të hapjes për Kosovën dhe gjithashtu Malin e Zi pasi të jetë futur euro dhe politika e jashtme të jetë në përputhje me BE-në dhe NATO dhe Republika e Kosovës është njohur. Ky duhet të jetë fillimi i një politike të re evropiane më të mirë pas dekadës së humbur që nga viti 2013 kur Kroacia u pranua, kontributi i fundit domethënës i Austrisë për paqen dhe përparimin në Ballkan dhe në Evropën Juglindore. Është koha që t'i rikthehemi kësaj dhe duhet të fillojë që tani me hapjen e tregut të punës për qytetarët e Republikës së Kosovës.
