Shtetet e Bashkuara të Amerikës, superfuqia e vetme në botë

Amerika

Shtetet e Bashkuara të Amerikës, superfuqia e vetme në botë

Nga: Sokol Neçaj Më: 8 shtator 2021 Në ora: 23:09
Shtetet e Bashkuara të Amerikës, superfuqia e vetme në botë

Nëse lexoni titujt e sotëm, duket sikur Shtetet e Bashkuara po shkojnë drejt shkatërrimit, dhe vendin e parë po zenë rivalët e saj Kina dhe Rusia. Largimi I ushtrisë nga Afganistani veç të tjerave u ka dhënë zemër shumë prej atyre që urrejnë Amerikën, të cilët tani me “shumë kompetencë” parashikojnë falimentimin dhe shkatërrimin e Perandorisë Amerikane” shumë shpejt.

Pse ekziston perceptimi se SHBA janë të dobëta - në dukje të paaftë për të ushtruar ndikim në çështjet ndërkombëtare, nga Afganistani, Koreja e Veriut, në Krime në Venezuelë?

Njerëzit gabimisht mendojne se një superfuqi do të fitoj gjithmonë, kështu që kur Shtetet e Bashkuara dështojnë, bëhen kryelajmi i ditës. Shtetet e Bashkuara duke qënë aq të fuqishme, shpesh përpiqen të bëjnë gjëra qesharake, të pakuptimta - si demokratizimi i Lindjes së Mesme apo Afganistanit, fitorja e luftës kundër drogës, bindja e Koresë se Veriut të heqë dorë nga armët e saj bërthamore - dhe kështu shpesh dështon në mënyrë më spektakolare se sa vende më të dobëta që kanë synime më modeste.

Shpesh duke marrë shembull nga historia, shihet si skenari më i mundshëm i renjes, shkatërrimi i brendshëm. Disa fuqi të mëdha në të kaluarën janë shëmbur, nga konfliktet e brendshme politike dhe korrupsioni dhe jo nga rritja e një fuqie rivale. Nuk është e vështirë të imagjinohet se Shtetet e Bashkuara shkojnë në këtë rrugë. Ndarjet partizane janë rritur në nivele që nuk janë parë që nga Lufta Civile, bllokimi është bërë normë politike dhe interesat e veçanta infektojnë gjithnjë e më shumë institucionet amerikane.

Si rezultat, problemet serioze të brendshme po përkeqësohen. Pabarazia dhe tensionet raciale dhe kulturore po rriten. Borxhi amerikan është i madh. Infrastruktura në përgjithësi është mediokër. Pa funksionimin e institucioneve politike, këto probleme mund të dalin jashtë kontrollit.

Por Shtetet e Bashkuara janë shumë më të fuqishme se superfuqitë e mëparshme. Me 5 përqind të popullsisë së botës, Shtetet e Bashkuara përbëjnë 25 përqind të pasurisë globale, 35 përqind të inovacionit botëror dhe 40 përqind të shpenzimeve ushtarake globale. Në Amerikë operojnë 600 nga 2,000 kompanive më fitimprurëse në botë. Amerika ka pesëdhjetë nga 100 universitetet më të mira në botë.

Ajo ka gjashtëdhjetë e tetë aleatë zyrtarë dhe është i vetmi vend që mund të bëjnë luftëra të mëdha përtej rajonit të saj, me 587 baza të shpërndara në dyzet e dy vende.

Në të gjitha kriteret më të rendesishme që përdorën për të matur fuqinë kombëtare Shtetet e Bashkuara kanë një epërsi të madhe . Kina është i vetmi vend që afrohet dhe megjithatë Amerika ka tre herë me shume pasuri se Kina dhe kapacitetet e saj ushtarake jane pesë herë me te medha. Ky hendek kerkon dekada per t’u mbyllur edhe nëse gjërat shkojnë keq për Shtetet e Bashkuara.

Te pakten relativisht gjërat ndoshta nuk do të shkojnë keq për Shtetet e Bashkuara, sepse midis fuqive kryesore ajo ka perspektivat më të mira afatgjata të rritjes ekonomike. Ekonomistët thonë se rritja afatgjatë varet nga gjeografia, demografia dhe institucionet politike të një vendi. Ne te tria keto kategori Shtetet e Bashkuara kanë përparësi.

Gjeografikisht, Shtetet e Bashkuara janë qendër natyrore ekonomike dhe fortesë ushtarake. Ajo ka shumë burime dhe ka më shumë arterie ekonomike si rrugë ujore të lundrueshme dhe porte, sesa gjithe pjesa tjetër e botës sebashku. Amerika ka vetëm dy fqinjë Kanadanë dhe Meksikën. Kina, nga ana tjetër, po shterron nga burimet e saj dhe rrethohet nga nëntëmbëdhjetë vende, shumë prej të cilave janë armiqësore ose të paqëndrueshme, dhe dhjetë prej të cilave kane pretendime territorial ndaj Kinës.

Demografikisht, Amerika është i vetmi vend që është njëkohësisht i madh, i ri dhe me arsim të lartë. Fuqia punëtore amerikane zë vendin e tretë ne bote, vendin e dyte nga mosha më e re, më e arsimuara dhe më produktive ndërmjet fuqive kryesore - dhe është e vetmja fuqi punëtore kryesore që do të rritet gjatë këtij shekulli.

Nga ana tjetër Kina, gjatë tridhjetë viteve të ardhshme, do të humbasë 200 milionë punëtorë dhe do të shtojë 300 milionë të moshuar. Punëtorët kinezë prodhojnë mesatarisht gjashtë herë më pak pasuri në orë sesa punëtorët amerikanë. Më shumë se dy të tretat e punëtorëve të Kinës nuk kanë arsim të mesëm; dhe një e treta e të rinjve kinezë që hyjnë në fuqinë punëtore kanë një IQ nën 90, kryesisht si rezultat i kequshqyerjes, kujdesit të dobët dhe ndotjes.

Institucionalisht, Shtetet e Bashkuara kanë probleme gjithnjë e më të dukshme, por sistemi i Kinës është më i keq. Shtetet e Bashkuara janë një demokraci me të meta, por Kina është oligarki qe sundohet nga një parti komuniste. Interesat e veçantë tërheqin rritjen amerikane dhe nxisin korrupsionin dhe pabarazinë, por Partia Komuniste Kineze sakrifikon sistematikisht efikasitetin ekonomik dhe promovon korrupsionin dhe pabarazinë për të ruajtur kontrollin politik.

Rusia kërcënon shumë interesa amerikane-kërcënon aleatët amerikanë, mbështet kundërshtarët amerikanë si Irani dhe Siria, vret avokatët pro-demokracisë, përzihet në zgjedhje dhe kohët e fundit ka kapur territorin e huaj pranë kufijve të saj-por Rusia nuk është gati të bëhet një rival superfuqi siç ishte Bashkimi Sovjetik.

Buxheti ushtarak i Rusisë është dhjetë herë më i vogël se ai i Amerikës. Ekonomia e saj është më e vogël se ajo e Teksasit dhe gjatë tridhjetë viteve të ardhshme popullsia e saj do të tkurret 30 përqind. Rusia nuk ka aleatë kuptimplotë dhe përballet me NATO -n, aleanca më e fuqishme në histori, në kufijtë e saj. Shtetet e Bashkuara duhet të shqetësohen për aktivitetet e poshtra të Rusisë - veçanërisht ndërhyrjen e saj në zgjedhje dhe shkeljet paraushtarake në Baltik - por mund ta bëjë këtë pa u përgatitur për një Luftë tjetër të Ftohtë.

Rusia dhe Kina nuk do të krijojnë ndonjehere një aleancë të vërtetë. Ata ndajnë një kufi 2.600 milje, konkurrojnë për ndikim në të gjithë Euroazinë dhe shesin armë kundërshtarëve të njëri-tjetrit. Por Rusia dhe Kina ende dëmtojnë interesat e SHBA duke vepruar në bashkëpunim për një sërë çështjesh të kufizuara.

Për shembull, të dy vendet kanë shpenzuar miliarda dollarë në media, OJQ dhe hakera që kanë për qëllim përmbysjen e përhapjes së demokracisë dhe përmbysjen e institucioneve politike amerikane. Të dy vendet gjithashtu kanë sanksionuar aleatët amerikanë dhe kanë bashkëpunuar në Kombet e Bashkuara për të bllokuar ose pakësuar sanksionet amerikane ndaj Koresë së Veriut dhe Iranit. Më shqetësuese, Kina dhe Rusia mund të fillojnë njëkohësisht luftëra me aleatët amerikanë - të tilla si një luftë kineze me Tajvanin dhe një luftë ruse në Baltik - e cila do të tejkalonte rëndë forcat amerikane

Amerika ka një privilegj nga siguria. Është i vetmi vend që mund të kryejë një luftë të madhe jashtë vendit, Shtetet e Bashkuara kanë luksin të merren me kërcënimet e huaja "atje", larg atdheut të tyre, dhe të mbajnë vdekjet dhe shkatërrimin larg vetes. Eshtë e pamundur të theksohet aq sa duhet, sa me fat janë amerikanët që asnjë nga betejat kryesore në asnjë nga luftërat e 150 viteve të fundit nuk janë zhvilluar në qytetet dhe qytetëzat e tyre.

Me një atdhe të sigurt dhe një ekonomi të pashoqe, Shtetet e Bashkuara mund të bëjnë budallaqe pa pushim pa pësuar ndëshkime të rënda. Vetëm Shtetet e Bashkuara mund të përfshihen në një luftë aq të kotë sa ajo në Irak ose të shkaktojnë krizën më të keqe ekonomike globale që nga Depresioni i Madh, dhe të mbeten vendi më i pasur dhe më me ndikim në planet dhe të ruajnë mbështetjen e më shumë se gjashtëdhjetë aleatëve, përfshirë shumicën e fuqive të mëdha.

Shtetet e Bashkuara mund të përfshihen me vendosmëri në cilindo rajon të botës. Shumica e vendeve kanë përparësi të politikës së jashtme. Ata janë shumë të dobët për të zgjidhur çështjet në oborrin e tyre dhe duhet të kalojnë pjesën më të madhe të kohës duke bërë kontrollin e dëmit rreth kufijve të tyre. Rusia, për shembull, nuk mund të injorojë zgjerimin e NATO -s ose BE -së në Evropën Lindore.

Në mënyrë të ngjashme, Kina nuk mund të injorojë trazirat në Hong Kong, separatizmin në Tajvan, armët bërthamore të Koresë së Veriut ose pretendimet territoriale të fqinjëve të san. Si superfuqi, Shtetet e Bashkuara kanë më shumë hapësirë për të zgjedhur se ku dhe në cilat çështje do të përfshihen.

Liria e veprimit vlen edhe për qytetarët amerikanë. Amerikanët shpesh marrin të mirëqenë se mund të udhëtojnë dhe të bëjnë biznes në shumë pjesë të botës duke përdorur anglishten dhe dollarin dhe se shumë rregulla ndërkombëtare të tregtisë dhe investimeve - dhe pjesë të sistemeve juridike të disa vendeve - bazohen, nëse nuk kopjohen drejtpërdrejt nga, Ligji amerikan. Gjithashtu, Qeveria amerikane ka shumë fije që mund të tërheqë për të mbrojtur qytetarët amerikanë dhe pronën e tyre jashtë vendit. Të gjitha këto privilegje rrjedhin nga fakti se Shtetet e Bashkuara formojnë zakonet dhe institucionet ndërkombëtare.

Më në fund, Shtetet e Bashkuara përfitojnë ekonomikisht nga të qenit superfuqi. Vendet e tjera ndihmojnë në financimin e borxhit të tij - sepse dollari është monedha rezervë e botës dhe Shtetet e Bashkuara janë një vend veçanërisht i sigurt dhe fitimprurës për të investuar - dhe ata janë shpesh të etur për të nënshkruar marrëveshje të favorshme tregtare dhe investuese me të për të fituar qasje në tregun dhe teknologjinë amerikane apo për të fituar mbështetjen diplomatike amerikane ose mbrojtjen ushtarake. Ndoshta më e rëndësishmja, pozicioni mbizotërues që 

kanë në ekonominë botërore tërheq të rinj të zgjuar nga e gjithë bota, dhe fluksi i emigrantëve rinon vazhdimisht fuqinë punëtore.

commentFirst article
Sot mund të lexoni Shfletoni kopertinat