Gjithë jetën i kërcënuar me vdekje / Kush është Salman Rushdie, shkrimtari që trazoi botën me librin e tij

Bota

Gjithë jetën i kërcënuar me vdekje / Kush është Salman Rushdie, shkrimtari që trazoi botën me librin e tij

Më: 13 gusht 2022 Në ora: 12:35
Salman Rushdie

Gjatë një karriere letrare që përfshin pesë dekada, Salman Rushdie nuk ka qenë i panjohur për kërcënimet me vdekje që lindin për shkak të natyrës së punës së tij.

Romancieri është një nga autorët më të famshëm dhe më të suksesshëm të të gjitha kohërave, me romanin e tij të dytë, “Fëmijët e mesnatës”, duke fituar çmimin e shquar Booker në 1981.

Por ishte romani i tij i katërt, “Vargjet Satanike”, i botuar në 1988, që u bë vepra e tij më e diskutueshme, duke sjellë trazira ndërkombëtare të paprecedentë në përmasat e saj.

Në botën islame, shumë myslimanë reaguan me tërbim ndaj botimit të librit, duke argumentuar se portretizimi i profetit Muhamed ishte një fyerje e rëndë për besimin e tyre.

U bënë kërcënime me vdekje ndaj Rushdies, 75 vjeç, i cili u detyrua të fshihej dhe qeveria britanike e vendosi nën mbrojtjen e policisë.

Irani ndërpreu shpejt marrëdhëniet me Britaninë e Madhe në shenjë proteste dhe udhëheqësi suprem i vendit, Ayatollah Ruhollah Khomeini, nxori një fetva, ose dekret duke bërë thirrje për vrasjen e romancierit në vitin 1989, një vit pas botimit të librit.

Por në Perëndim, autorë dhe intelektualë denoncuan kërcënimin ndaj lirisë së shprehjes që vinte nga reagimi i dhunshëm ndaj librit.

Salman Rushdie lindi në Bombei, tani i njohur si Mumbai dy muaj para pavarësisë së Indisë nga Britania.

Në moshën 14-vjeçare, ai u dërgua në Angli në shkollë në qytetin e Rugby, më vonë fitoi një diplomë nderi në histori në Kolegjin prestigjioz Kings në Kembrixh.

Ai u bë shtetas britanik dhe hoqi dorë nga besimi i tij mysliman. Ai punoi shkurtimisht si aktor dhe më pas si autor reklamash, ndërsa shkruante romane.

Libri i tij i parë i botuar, “Grimus”, nuk arriti sukses të madh, por disa kritikë e panë atë si një autor me potencial të konsiderueshëm.

Shkrimtarit iu deshën pesë vjet për të shkruar librin e tij të dytë, “Fëmijët e mesnatës”, i cili fitoi çmimin Booker në 1981. Ai u vlerësua gjerësisht dhe shiti gjysmë milioni kopje.

Ndërkohë që “Fëmijët e mesnatës” fliste për Indinë, romani i tretë i Rushdies “Shame”, i botuar në 1983 kishte të bënte me një Pakistan pothuajse të maskuar. Katër vjet më vonë, ai shkroi “The Jaguar Smile”, një rrëfim i një udhëtimi në Nikaragua.

Në shtator të vitit 1988 u botua vepra që do t’i rrezikonte jetën, “Vargjet Satanike”. Romani surrealist post-modern shkaktoi zemërim tek disa myslimanë, të cilët e konsideruan përmbajtjen e tij si blasfemi.

India ishte vendi i parë që e ndaloi atë. Pakistani ndoqi shembullin, ashtu si edhe vende të tjera myslimane dhe Afrika e Jugut.

Disa muslimanë e konsideruan atë një fyerje për Islamin. Ata kundërshtuan, ndër të tjera, faktin që dy prostitutave në libër u jepeshin emrat e grave të Profetit Muhamed.

Titulli i librit i referohej dy vargjeve të hequra nga Profeti Muhamed nga Kurani, sepse ai besonte se ato ishin frymëzuar nga djalli.

Në janar 1989, muslimanët në Bradford në Britani dogjën ritualisht një kopje të librit dhe shitësit e gazetave ndaluan ta shfaqnin. Rushdie hodhi poshtë akuzat për blasfemi.

Në Mumbai, vendlindja e Rushdie, 12 njerëz u vranë gjatë trazirave të forta myslimane, ambasada britanike në Teheran u godit me gurë dhe një shpërblim prej 3 milion dollarësh u vendos për kokën e autorit.

Ndërkohë, në Mbretërinë e Bashkuar, disa udhëheqës myslimanë kërkuan mirëkuptim, të tjerët mbështetën Ajatollah, liderin e Indisë. SHBA, Franca dhe vende të tjera perëndimore dënuan kërcënimin me vdekje.

Rushdie, tashmë i fshehur me gruan e tij nën mbrojtjen e policisë, shprehu keqardhjen e tij të thellë për shqetësimin që u kishte shkaktuar muslimanëve, por Ajatollah vazhdoi me thirrjen e tij për vdekjen e autorit.

Zyrat në Londër të Viking Penguin, botuesit, filluan të sulmoheshin dhe u dërguan kërcënime me vdekje në zyrën e Nju Jorkut.

Por libri u bë një best-seller në të dy anët e Atlantikut. Protestat kundër reagimit ekstrem mysliman u mbështetën nga vendet e BE-së, të cilat të gjitha tërhoqën përkohësisht ambasadorët e tyre nga Teherani.

Romani u vlerësua në shumë vende dhe fitoi çmimin Whitbread për romane. Por reagimi ndaj librit u rrit dhe dy muaj më vonë, protestat në rrugë morën vrull.

Por autori nuk ishte i vetmi person që kërcënohej për përmbajtjen e librit.

Përkthyesi japonez i librit u gjet i vrarë në një universitet në veri-lindje të Tokios në korrik 1991.

Policia tha se përkthyesi, Hitoshi Igarashi, i cili punonte si asistent profesor, u godit me thikë disa herë dhe u la në korridor jashtë zyrës së tij në Universitetin Tsukuba. Vrasësi i tij nuk është gjetur kurrë.

Në fillim të të njëjtit muaj, përkthyesi italian, Ettore Capriolo, u godit me thikë në banesën e tij në Milano, megjithëse i mbijetoi sulmit.

Dhe përkthyesi norvegjez i librit, William Nygaard, u qëllua në vitin 1993 jashtë shtëpisë së tij në Oslo, ai gjithashtu mbijetoi.

Librat e mëvonshëm të Rushdie përfshijnë një roman për fëmijë, Haroun dhe deti i tregimeve (1990), një libër me ese, Atdheu imagjinar (1991) dhe romanet Lindje, Perëndim (1994), Psherëtima e fundit e Maurit (1995), The Ground Beneath Her Feet (1999) dhe Fury (2001).

Në dy dekadat e fundit ai ka botuar Shalimar Klloun, Magjistarja e Firences, Shtëpia e artë dhe Kichotte.

Rushdie është martuar katër herë dhe ka dy fëmijë. Ai tani jeton në SHBA dhe u shpall kalorës në vitin 2007 nga Mbretëresha për shërbimet e tij ndaj letërsisë.

Në vitin 2012, ai publikoi një kujtim të jetës së tij në vazhdën e polemikave mbi Vargjet Satanike.

Dënimi me vdekje kundër Rushdie pushoi së mbështeturi zyrtarisht nga qeveria e Iranit në vitin 1998 dhe në vitet e fundit autori ka shijuar një nivel të ri lirie.

Por kërcënimet për jetën e tij mbetën gjithmonë nën sipërfaqe, dhe udhëheqësi suprem aktual i Iranit, Ayatollah Ali Khamenei dikur tha se indinjata kundër Rushdie “u shkrep si një plumb që nuk do të pushojë derisa të godasë objektivin e tij”.

commentFirst article
Sot mund të lexoni Shfletoni kopertinat