Në Dhomat e Specializuara në Hagë, pas më shumë se pesë orësh, ka përfunduar dje seanca gjyqësore ndaj Salih Mustafës, ish-komandant i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, që akuzohet për krime lufte.
Aktakuza kundër tij për ndalim arbitrar, trajtim mizor, torturë dhe vrasje të paligjshme është konfirmuar në qershor të vitit të kaluar.
Pretendohet se krimet janë kryer në kompleksin e ndalimit në Zllash në Kosovë, në prill të vitit 1999.
Seanca të tjera në rastin e Mustafës pritet të mbahen më vonë gjatë këtij muaji.
Ky është gjykimi i parë që nis në Dhomat e Specializuara në Hagë, që njihen ndryshe edhe si Gjykata Speciale.
Prokuroria: Viktimat ishin shqiptarë
Prokurori i Specializuar, Jack Smith, gjatë fjalës hyrëse tha se përderisa rastet e tjera që do të dalin para kësaj gjykate, do të flitet për viktima të etnive të ndryshme, si shqiptarë kosovarë, serbë, romë, në rastin e Mustafës, sipas tij, të gjitha viktimat ishin bashkatdhetarët e tij, shqiptarë të Kosovës.
Sipas Prokurorisë së Specializuar “faji i vetëm” i disa viktimave ishte se ishin pjesëtarë të Lidhjes Demokratike të Kosovës.
Smith gjithashtu ka lavdëruar Kosovën dhe popullin e saj për krijimin e Gjykatës Speciale dhe mbështetjen e këtij institucioni.
“Kjo gjykatë flet me krenari për përkushtimin e njerëzve në Kosovë për sundimin e ligjit. Njerëzit e Kosovës kanë qenë forca lëvizëse e zyrës tonë dhe këtij institucioni”, tha ai.
Prokurori i Specializuar, Smith tha se krimet e luftës nuk justifikohen.
“Kundërshtarët e kësaj gjykate përdorin shprehje si ‘lufta e pastër’. Si prokuror është përtej detyrës time të ju tregoj cila është luftë e pastër, por mund të them që krimet e luftës në një anë nuk i justifikon krimet në anën tjetër”, tha Smith.
Prokurori i Zyrës së Prokurorisë së Specializuar, Cezary Michalczuk tha se viktimat ishin parë si “pengesë” e udhëheqësisë së UÇK-së.
“Këta njerëz nuk ishin armiq të shtetit të Kosovës, ata nuk ishin spiunë. Ata ishin pjesëtarë të komunitetit, shqiptarë të pafajshëm të Kosovës, krimi i vetëm i të cilëve ishte se ishin parë nga të tjerët, për një arsye apo tjetër, ishin parë si pengesë e UÇK-së dhe udhëheqësve të saj dhe prandaj ishin etiketuar si kolaboracionistë”, tha ai.
Zyra e Prokurorit të Specializuar (ZPS) argumentoi se viktimat që ishin mbajtur në një qendër ndalimi në Zllash, ishin cilësuar si bashkëpunëtorë në luftë.
ZPS-ja ka dhënë detaje mbi vendin ku supozohet të kenë ndodhur krimet e kryera nga Salih Mustafa.
Sipas këtij përshkrimi, ndërtesa në Zllash ishte dykatëshe dhe e izoluar nga strukturat e tjera.
Kjo ndërtesë nuk qëndron sot, mirëpo sipas ZPS-së provat e shfaqura gjatë gjykimit do të dëshmojnë prezencën e të akuzuarit në këtë vend në kohën kur krimet pretendohet se u kryen.
Sipas Prokurorisë, dy nga viktimat e mbajtur në Zllash ishin trajtuar veçanërisht keq. Njëri nga ta nuk është gjetur asnjëherë, ndërsa trupi i një prej viktimave u gjet në një varr të cekët në distancë të shkurtë nga qendra në Zllash.
Gjykata bëri të ditur se dy dëshmitarë në këtë proces do të dëshmojnë ndërmjet 20 dhe 28 shtatorit.
Mustafa e krahason Prokurorinë e Specializuar me zyrën e Gestapos
Ndërkaq, ish-komandanti i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, Salih Mustafa u deklarua i pafajshëm për akuzat për krime lufte.
Për akuzat ndaj tij, Mustafa edhe më herët është deklaruar i pafajshëm. Por, edhe gjatë fillimit të seancën, gjykatësja e pyeti nëse ende qëndron ky deklarim i tij dhe Mustafa tha:
“Po, për asnjë nga pikat që mi ngarkon kjo zyre e Gestapos”, duke bërë referencë për shërbimin sekret policor në kohën e Gjermanisë naziste.
Pas përfundimit të fjalës hyrëse së Prokurorit të Specializuar, Salih Mustafa nuk u kthye në sallën e gjykimit pasi kishte njoftuar avokatin e tij se nuk dëshiron të jetë në prezent gjatë gjykimit.
Për çka akuzohet Salih Mustafa?
Aktakuza kundër Mustafës për ndalim arbitrar, trajtim mizor, torturë dhe vrasje të paligjshme është konfirmuar në qershor të vitit të kaluar. Ai ishte arrestuar më 24 shtator të vitit 2020 dhe që nga ajo kohë gjendet në paraburgim në Hagë të Holandës.
Krimet për të cilat akuzohet Mustafa, sipas aktakuzës, dyshohet se janë kryer gjatë muajit prill të vitit 1999 në një qendër ndalimi në fshatin Zllash që ndodhet në rrethinën e Komunës së Prishtinës.
Sipas aktakuzës, Salih Mustafa, gjithashtu i njohur si ‘komandant Cali’, ishte komandant i njësitit gueril BIA (‘njësiti BIA’), njësit brenda Zonës Operative të Llapit të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.
Sipas njoftimit të Dhomave të Specializuara në Hagë, në ditën e parë të gjykimit kryegjykatësja e Trupit Gjykues do të hapë gjykimin dhe do ta informojë të akuzuarin për të drejtat dhe obligimet e tij.
Zyra e Prokurorit të Specializuar do të ketë tri orë për deklaratën e vetë hapëse.
Më pas, mbrojtësja që përfaqëson viktimat pjesëmarrëse do të ketë një orë e gjysmë për deklaratën e saj hapëse.
“Deri më tani si viktima pjesëmarrëse në proces janë pranuar nëntë persona dhe procesi i paraqitjes së kërkesave është i hapur”, thuhet në njoftimin e Dhomave të Specializuara.
Seanca për këtë gjykim janë planifikuar për muajt shtator dhe tetor.
Gjykatësit kanë bërë të ditur se prokuroria do të ketë 87 orë për paraqitjen e provave të veta. Prokuroria ka plan të thërrasë 16 dëshmitarë, 15 prej të cilëve do të dëshmojnë në sallën e gjyqit.
Përveç Mustafës, procese gjyqësore pritet të nisin edhe ndaj ish-presidentit të Kosovës, Hashim Thaçi, ish-kreut të Partisë Demokratike të Kosovës, Kadri Veseli, ish-anëtarit të Shtabit të Përgjithshëm të UÇK-së, Rexhep Selimi dhe ish-zëdhënësit të UÇK-së, Jakup Krasniqit.
Ata akuzohen për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit.
Që nga nëntori i vitit 2020 ata gjenden në paraburgim në Hagë dhe janë deklaruar të pafajshëm për akuzat që rëndojnë ndaj tyre.
Sipas aktakuzës, Thaçi, Veseli, Krasniqi dhe Selimi dyshohen për veprat penale që kanë të bëjnë me krime lufte: ndalim të paligjshëm ose arbitrar, trajtim mizor, torturë dhe vrasje të paligjshme dhe krime kundër njerëzimit: burgosje, akte të tjera çnjerëzore, zhdukje me forcë të personave dhe përndjekje, të cilat, sipas Dhomave të Specializuara, janë kryer midis marsit të vitit 1998 dhe shtatorit 1999.
Krimet pretendohet se janë kryer në disa lokacione të Kosovës dhe në veri të Shqipërisë, përkatësisht në Kukës dhe Cahan.
Dhomat e Specializuara dhe Zyra e Prokurorit të Specializuar – që ndryshe njihen edhe si Gjykata Speciale – hetojnë krimet e pretenduara të pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, të kryera kundër pakicave etnike dhe rivalëve politikë që nga janari i vitit 1998 deri në dhjetor të vitit 2000.
Këto krime të pretenduara përmenden në një raport të Këshillit të Evropës, të vitit 2011, autor i të cilit është senatori zviceran, Dick Marty.
Gjykata është themeluar nga Kuvendi i Kosovës, por vepron në Hagë të Holandës.
