Viti prapa nesh filloi me vrull për modernizimin dhe përshpejtimin e procesit të pranimit, dhe përfundoi me një tjetër bllokadë. A ka një shteg të sheshtë midis "luleve" dhe "ferrave" për Ballkanin Perëndimor drejt BE-së?
Zyrtarët e BE-së shpesh dinë t'u referohen fjalëve të Winston Churchillit se "Ballkani prodhon më shumë histori sesa mund të trajtojë" me vërejtjen e tyre se me Ballkanin Perëndimor "duart janë gjithmonë plot punë". Ballkani Perëndimor kurrë nuk ka pretenduar se kjo nuk është e vërtetë, por edhe me "valixhen e rëndë" është në rrugën për në BE. Ballkani Perëndimor nuk e priste që rruga të shtrohej me trëndafila, por a prisnin që ajo të ishte kaq me gjemba?
Midis "luleve" dhe "ferrave", a do të arrijë ndonjëherë Ballkani Perëndimor në rrugë disi të sheshtë drejt BE-së?
"Dëshira e Malit të Zi është të bëhet anëtari i 28-të i BE-së dhe kjo mund të arrihet në mënyrë optimale në 2025," tha kryeministri malazes Zdravko Krivokapic në fund të vitit 2020 gjatë vizitës së tij të parë në Bruksel.
Si kryeministër i vendit udhëheqës në integrimin evropian, Krivokapiqi ka gjithashtu një llogari sipas të cilës Podgorica do të mbyllte të gjithë kapitujt negociues deri në vitin 2023 dhe do të fillonte procesin e ratifikimit të marrëveshjes së pranimit me BE.
Mirëpo, shumë llogaritje në procesin e pranimit në BE-së janë bërë më të komplikuara deri më tani, dhe politika e zgjerimit është bërë jo vetëm më e ndërlikuar, por edhe më e paparashikueshme se kurrë. Rrethanat e jashtëzakonshme që na ndoqën në të gjitha fushat në vitin 2020 nuk e anashkaluan politikën e zgjerimit. Kur Komisioni i ri Evropian i kryesuar nga Ursula von der Layen mori detyrën në fund të vitit 2019, një nga mesazhet ishte se Ballkani Perëndimor dhe politika e zgjerimit do të ishin përparësia e saj.
"Në fund të mandatit pesë-vjeçar, ne duhet të kemi të paktën një vend të gatshëm për t'u bashkuar me BE-në," tha komisioneri i atëhershëm i Zgjerimit Olivér Várhelyi.
Në atë kohë, Várhelyi nuk mund të supozonte se viti i parë i mandatit të tij do të mbaronte si viti i parë në të cilin vendet anëtare nuk arritën të miratonin konkluzione për zgjerim në Ballkanin Perëndimor, përsëri për shkak të mosmarrëveshjeve dypalëshe, këtë herë midis Bullgarisë dhe Maqedonisë Veriore.
Kur vendet anëtare të BE-së konfirmuan perspektivën evropiane për Ballkanin Perëndimor në të ashtuquajturin "Samiti i Zagrebit" në fillim të majit 2020, por edhe vendimin e Këshillit të BE-së për të hapur negociatat e pranimit me Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë, kush mund të kishte menduar se viti do të mbaronte me bllokadë jo vetëm të kornizës negociuese me Shkupin dhe Tiranën, por edhe me mungesën e konsensusit të vendeve anëtare kur bëhet fjalë për politikën e përgjithshme të zgjerimit, dhe e gjithë kjo, përsëri, për shkak të "dhimbjes së vjetër", marrëdhënieve dypalëshe?
Zgjerimi nuk është shtrat i spërkatur me trëndafila...
Nuk është sekret që gjatë vitit 2020, e gjithë Evropa "vështroi" Berlinin dhe kryesimin gjerman të Këshillit të BE-së në pritje që praktika dhe efikasiteti tradicional gjerman të arrijë të zgjidhë të gjitha problemet, duke filluar me buxhetin kurrë më të madh dhe më të rëndësishëm të BE-së, mbi të cilin mbështetet rimëkëmbja e Evropës së kositur nga pandemia, e deri te ngatërresat dhe mosmarrëveshjet ballkanike.
Është rënë dakord për një paketë riparimi të BE-së prej gati 2,000 miliardë eurosh, por jo marrëdhëniet ballkanike. Me këtë rast, sekretari gjerman i shtetit për Evropë, Michael Roth, shprehu frustrimin dhe "zhgënjimin e thellë", duke paralajmëruar se duket "gabim i rëndë politik" që mund të rrezikojë sigurinë dhe stabilitetin jo vetëm të Ballkanit Perëndimor, por të të gjithë Evropës.
"Është goditje e hidhur për politikën tonë ndaj Ballkanit Perëndimor, qëllimi i të cilit është zhvillimi i stabilitetit dhe demokracisë në Ballkanin Perëndimor," tha Roth.
Ndërsa Gjermania po ia dorëzon "punën e saj të papërfunduar" jo aq të shpeshtë Portugalisë, e cila do të marrë kryesinë e Këshillit të BE më 1 janar, Brukseli thekson se zgjerimi në Ballkanin Perëndimor vazhdon, megjithë pengesat që, siç thonë ata, do të ketë gjithmonë.
"Gjithmonë do të ketë pengesa në rrugën e zgjerimit. Anëtarësimi në BE nuk është një 'shtrat i mbuluar me trëndafila ", por kjo nuk shqetëson faktin se për presidenten Ursula von der Layen dhe të gjithë Komisionin Evropian, zgjerimi në Ballkanin Perëndimor është me përparësi," tha zëdhënësi kryesor i Komisionit Evropian Eric Mamer.
Komisioni vëren është bërë punë me Ballkanin Perëndimor këtë vit "në disa fronte", duke filluar me ndihmën në luftën kundër pandemisë, përmes Planit Ekonomik dhe të Investimeve për rimëkëmbjen afatgjatë të rajonit deri në miratimin e një metodologjie të re të pranuar nga të gjithë anëtarët e BE-së, e cila supozohej të zhbllokonte dhe shpejtonte negociatat e pranimit me vendet e rajonit.
… por është rrugë me gjemba
Si qëndrojnë në fund të vitit 2020, zhbllokimi dhe përshpejtimi i planifikuar nuk ndodhi.
Me të gjithë kapitujt e hapur, Mali i Zi ende nuk arrin "nivelin e dëshiruar të përparimit" kur bëhet fjalë për reformat në fushat më të rëndësishme të sundimit të ligjit.
Serbia, për herë të parë që nga fillimi i negociatave të pranimit, nuk ka hapur asnjë kapitull të vetëm në vitin pas nesh. Sundimi i ligjit është një "gur në qafë" për Beogradin dhe Podgoricën në rrugën drejt integrimit evropian, por edhe për demokratizimin e shoqërisë.
BeH-ja ka ende 14 detyra përparësore të vendosura nga Komisioni Evropian në mënyrë që të jetë në një pozicion për të menduar rreth negociatave të pranimit. Përveç optimizmit të udhëheqësve të BeH-së, pak ka qenë e pranishme dhe e bërë në vend gjatë vitit të fundit që rekomandon BeH-në si kandidat për anëtarësimin në BE.
Ndasitë e thella politike brenda Kosovës e parandalojnë Prishtinën që të nisë reformat, e lëre më zbatimin e tyre deri në fund, siç është rasti me dialogun me Beogradin, i cili është një nga kushtet për të dy palët për të përparuar në rrugën e integrimit evropian.
Shqipëria mbetet "e bllokuar" nga kërkesat nga Hollanda, Franca dhe Danimarka duke kërkuar përparim të mëtejshëm në shtetin e së drejtës dhe luftën kundër korrupsionit në vend, ndërsa Maqedonia e Veriut, pas gjithë asaj që iu kërkua dhe rekomanduar, është përsëri prapa "dyerve të mbyllura" BE-ja, këtë herë për shkak të kundërshtimeve të Bullgarisë ndaj identitetit kulturor dhe historik të vendit.
