Zhvillimet në Lindjen e Mesme pas 7 tetorit kanë çuar në shfaqjen e një vale të re pasigurie në rajon. Një situatë e ngjashme ishte përjetuar me fillimin e Pranverës Arabe, e cila ndryshoi ndjeshëm mjedisin strategjik të Lindjes së Mesme. Aktorët rajonalë u përpoqën të largoheshin nga konfliktet të shkaktuara nga Pranvera Arabe përmes proceseve të normalizimit që filluan në vitin 2020 dhe që synonin krijimin e një mjedisi të ri sigurie të bazuar në bashkëpunim.
Tani, ata e gjejnë veten në një mjedis të ri konfliktual. Përshkallëzimi i shpejtë i tensioneve, veçanërisht për shkak të qëndrimit agresiv të Izraelit dhe ndikimit të tij të përhapur në të gjithë rajonin, e ka sjellë Lindjen e Mesme në prag të një periudhe të re paqëndrueshmërie. Kjo situatë kërkon një rivlerësim të mjedisit të sigurisë në Lindjen e Mesme nga këndvështrime të shumta. Duke pasur parasysh dinamikën e re të krijuar nga konflikti aktual, rajoni potencialisht mund të përballet me tre skenarë në vitet e ardhshme. Përkeqësimi i krizës së sigurisë Në këtë skenar, rajoni mbetet i ngulitur në një cikël dhune dhe destabiliteti.
Operacionet e vazhdueshme ushtarake të Izraelit në Gaza çojnë në armiqësi të vazhdueshme, veçanërisht me Hezbollahun në Liban. Ky konflikt me intensitet të ulët karakterizohet nga shkëmbime të ndërprera raketash, atentate në shënjestër dhe përleshje ndërkufitare.
Derisa konfliktet vazhdojnë, rreziku i konfrontimit të drejtpërdrejtë ushtarak midis Izraelit dhe Iranit rritet, me Izraelin që synon gjithnjë e më shumë asetet iraniane në Siri dhe gjetkë. Përgjigja e Iranit mund të përfshijë mobilizimin e përfaqësuesve të tij në të gjithë rajonin, duke përfshirë Hezbollahun, Houthitë në Jemen dhe milici të ndryshme shiite në Irak, duke çuar potencialisht në një konflikt më të gjerë rajonal.
Tashmë e dobësuar nga lufta e saj civile, Siria është kthyer në një fushë beteje për konfliktet ushtarake izraelito-iraniane. Sulmet ajrore izraelite mbi pozicionet iraniane në Siri mund të çojnë në hakmarrje ushtarake siriane, duke destabilizuar më tej vendin dhe duke e tërhequr atë më thellë në konflikt. Në Jemen, lëvizja Houthi vazhdon sulmet e saj në korsitë e anijeve në Gjirin e Adenit. Kjo përkeqëson tensionet në Detin e Kuq dhe kërcënon rrugët globale të furnizimit me naftë, duke rritur rreziqet për aktorët ndërkombëtarë.
Një mjedis sigurie i bazuar në këtë trazirë më të shtuar mund të rezultojë në paqëndrueshmëri të thelluar rajonale dhe të çojë në trazira të zgjatura me konflikte të shumta që ndodhin njëkohësisht. Gjendja e vazhdueshme e dhunës minon perspektivat për paqe dhe diplomaci, duke e bërë të vështirë ndërhyrjen efektive nga aktorët rajonalë dhe ndërkombëtarë.
Ndërkohë, vazhdimi i armiqësive përkeqëson krizat humanitare, veçanërisht në Gaza, Liban dhe Siri, ku viktimat civile dhe zhvendosja bëhen shqetësime të rëndësishme. Siguria e furnizimeve globale të energjisë dhe rrugëve detare është bërë një çështje kritike, duke tërhequr fuqitë ndërkombëtare si Shtetet e Bashkuara, Rusia dhe vendet evropiane për të mbrojtur interesat e tyre, duke komplikuar më tej dinamikën rajonale.
Në këtë skenar, vendet perëndimore, veçanërisht SHBA-ja dhe Bashkimi Evropian, ka të ngjarë të vazhdojnë të ofrojnë mbështetje të fortë për Izraelin. SHBA mund të rrisë mbështetjen e saj ushtarake dhe diplomatike për të garantuar sigurinë e Izraelit, potencialisht edhe duke vendosur më shumë mjete ushtarake në rajon për të forcuar parandalimin. Stabiliteti pas konfliktit Në rast të ndërprerjes së armiqësive, mjedisi i sigurisë në Lindjen e Mesme potencialisht mund të largohet nga konfrontimi. Në këtë skenar më optimist, lufta në Gaza merr fund, ndoshta përmes një armëpushimi të ndërmjetësuar nga ndërmjetësuesit ndërkombëtarë ose si rezultat i rraskapitjes ushtarake.
Megjithatë, ndërsa armiqësitë në shkallë të gjerë pushojnë, Izraeli ka të ngjarë të vazhdojë të kryejë operacione të synuara kundër Hezbollahut dhe përfaqësuesve iranianë. Prandaj, Izraeli mban një strategji të sulmeve precize, duke u fokusuar në eliminimin e udhëheqësve kryesorë të Hezbollahut, komandantëve të Gardës Revolucionare iraniane dhe dërgesave të armëve të avancuara. Kjo qasje minimizon konfliktet në shkallë të gjerë, por i mban tensionet të larta.
Aktorët rajonalë dhe ndërkombëtarë si OKB-ja, BE-ja dhe Rusia shtojnë përpjekjet për të ruajtur armëpushimin në Gaza dhe për të parandaluar rishfaqjen e dhunës. Megjithatë, tensionet themelore mund të mbeten të pazgjidhura dhe rajoni mund të kthehet në një gjendje konfrontuese. Në këtë pikë, opsioni më i mundshëm do të ishte krijimi i një strukture të "garancisë së sigurisë" që zbaton një zgjidhje me dy shtete dhe siguron ekzistencën e një shteti palestinez. Ky skenar do të rezultonte në një armëpushim të brishtë, të përkohshëm, ku dhuna kontrollohet, por jo plotësisht e çrrënjosur. Potenciali për konflikte mbetet i lartë, veçanërisht në Liban, Siri dhe Irak, ku forcat proxy vazhdojnë të veprojnë.
Megjithatë, fundi i konflikteve në shkallë të gjerë mund të hapë një dritare mundësish për përpjekje diplomatike, megjithëse këto ka të ngjarë të përqendrohen në menaxhimin e status quo-së dhe jo në zgjidhjen e çështjeve më të thella që nxisin konfliktin. Nga këndvështrimi i dinamikës së fuqisë rajonale, rivaliteti Iran-Izrael vazhdon në këtë skenar. Një aspekt tjetër është se vendet perëndimore, veçanërisht BE-ja, marrin një rol më aktiv në mbështetjen e proceseve të paqes.
Duke theksuar diplomacinë, ata inkurajojnë normalizimin e marrëdhënieve mes Izraelit dhe shteteve arabe. SHBA garanton sigurinë e Izraelit, ndërkohë që ofron mbështetje të kufizuar për operacionet kundër Iranit dhe Hezbollahut. Formimi i aleancës Në skenarin e tretë, pas përfundimit të konflikteve, shfaqet një aleancë e re rajonale e përqendruar rreth kundërshtimit ndaj politikave të Izraelit. Kjo aleancë do të përfshinte Egjiptin, Iranin dhe Arabinë Saudite dhe do të mbështetej nga fuqitë globale si Rusia dhe Kina.
Ndërsa Turqia mund të ishte një anëtare e rëndësishme e këtij koalicioni, ajo do të luante një rol më modest dhe mbështetës në vend që të drejtonte aleancën. Sipas kësaj, Turqia mban një qëndrim më të rezervuar, duke u fokusuar në lehtësimin e dialogut dhe ofrimin e mbështetjes diplomatike dhe logjistike për aleancën. Përfshirja e Turqisë do të ishte vendimtare për shkak të pozicionit të saj gjeopolitik dhe aftësisë së saj për të vepruar si një urë lidhëse midis aktorëve të ndryshëm rajonalë, por ajo nuk do të merrte një rol udhëheqës.
Egjipti dhe Arabia Saudite marrin role mbështetëse në këtë aleancë duke pasur parasysh ndikimin e tyre të rëndësishëm rajonal dhe rëndësinë strategjike. Udhëheqja e tyre do të udhëhiqej nga konsideratat e brendshme dhe rajonale, duke përfshirë dëshirën e tyre për të kundërbalancuar fuqinë e Izraelit dhe për të pohuar ndikimin e tyre në peizazhin më të gjerë gjeopolitik të Lindjes së Mesme. Irani, megjithatë, mbetet një lojtar kyç në këtë aleancë për shkak të kundërshtimit të tij të gjatë ndaj Izraelit dhe ndikimit të tij mbi grupet e ndryshme të armatosura joshtetërore në rajon. Megjithatë, roli i Iranit do të kufizohej nga nevoja për të ruajtur kohezionin brenda aleancës, veçanërisht me shtete si Arabia Saudite dhe Egjipti.
Megjithatë, nëse Irani do të adoptonte një politikë më të moderuar dhe do të përmbahej nga ndjekja e ambicieve rajonale, ai mund të luante një rol konstruktiv brenda aleancës. Mbështetja e Rusisë dhe Kinës i shton peshë të konsiderueshme gjeopolitike aleancës. Të dy vendet e shohin aleancën si një mundësi për të zgjeruar ndikimin e tyre në Lindjen e Mesme dhe për të kundërshtuar dominimin e SHBA. Mbështetja e tyre përfshin mbështetjen diplomatike, investimet ekonomike dhe bashkëpunimin potencial ushtarak, duke rritur thellësinë strategjike të aleancës.
Nga këndvështrimi i dinamikës së fuqisë rajonale dhe globale, formimi i kësaj aleance, i mbështetur nga Rusia dhe Kina, nënkupton një ndryshim të rëndësishëm në dinamikën e fuqisë rajonale dhe globale. Si përgjigje, Izraeli përballet me presion të shtuar diplomatik dhe ushtarak dhe mund të kërkojë të forcojë lidhjet e tij me SHBA-në dhe aleatët evropianë për të kundërbalancuar koalicionin.
Qëndrimi i unifikuar i aleancës për çështjen palestineze çon në një vëmendje të përtërirë ndërkombëtare dhe presion ndaj Izraelit për të ndryshuar politikat e tij. Aleanca, e forcuar nga mbështetja e Rusisë dhe Kinës, çon në rritjen e bashkëpunimit ekonomik dhe ushtarak midis anëtarëve të saj. Në këtë skenar, vendet perëndimore, veçanërisht SHBA, mund të veprojnë si një fuqi balancuese kundër aleancës së re të krijuar kundër Izraelit. SHBA mund të forcojë aleancat e saj për të garantuar sigurinë e Izraelit dhe për të rritur praninë e tij ushtarake në rajon.
Kjo aleancë mund të krijojë një zonë të re konkurrence në Lindjen e Mesme midis Perëndimit, Rusisë dhe Kinës. Trajektorja aktuale sugjeron se rajoni po shkon drejt konfliktit të zgjatur dhe destabilitetit. Për të shmangur këtë, ekziston një nevojë urgjente për një kornizë të re sigurie që adreson shqetësimet e të gjithë aktorëve rajonalë.
