Problemet e Çamërisë, vazhdojnë të trajtohen nga shumë individë, intelektualë, patriotë, me ofiqe e pa ofiqe. Dhe kjo nuk ka gjë të keqe, sepse është rrjedhojë e një goditjeje therëse në gjakun e "Farë e Fisit" thesorot/çam. Si e tillë nuk mundet të pengohet për të folur, shkruar e dëgjuar dhe as për t'u ndalur. Kjo që thashë, nuk është absolute, sepse e provuam në vitet para nëntëdhjetës që na u "vuvos" (na u qep llapa) goja. Por jo zemra, ndjenjat dhe përgjegjshmëria që vatani na mbeti jetim.
Të nderuar atdhetarë! (I drejtohem një shkruesi që shqetësohet pse nuk zgjidhet "Çështja Çame"). Ju e shprehni shqetësimin lidhur me mos zgjidhjen e problemit të 15 mijë e ca km/2 territor etnik shqiptar të shkëputur nga trungu amëtar dhe bëni shumë mirë. Dihen veprimet agresive, tepër armiqësore të shtetit ortodoks grek ndaj etnosit shqiptar në tërësi dhe në veçanti ndaj fisit të lashtë pellazg, që identifikohet sot me emërtimin "çam". Nuk do rendisim një nga një arësyet, sepse të gjitha janë të njohura, të shkruara dhe fort mirë të kuptuara, por që mungon kurajua për ti pranuar dhe ndrequr. Por disa pengesa po i përmbledh:
a) Është strategjia e "megalloidesë" që si grekët dhe jo grekët e besimit ortodoks, të luftojnë me të gjitha mjetet dhe metodat që të zgjerohet "helenizmi".
b) Nga shkëputje e trojeve etnike shqiptare nga "Mëma", duke ja dhuruar shteteve kufitare. Përfituesit kanë ushtruar dhunë, trysni, përbuzje, diferencime esenciale, kanë kryer dhe kryejnë masakra të vazhdueshme, jo vetëm ndaj banorëve të trojeve autoktone të "dhuruara" por edhe ndaj trojeve kufitare të këndej kufirit me strategjitë e vjetra të ekspansionizmit, zgjerimeve kufitare me arësyetimin e zmadhimit dhe zgjerimi të shtetit të tyre, që do të thotë ortodoksinë edhe në tokat tona, të cilat nuk u janë dhuruar.
c) Ndryshimet dhe diferencat midis përcaktimit të kombit mes nesh (shqiptarëve dhe shteteve të formuar artificialisht me baza të besimeve fetare). Vërtet një problem i lidhur me besimet fetare, por tejet armiqësor.
ç) Rajoni i Çamërisë, Janinës, Konicës, Grebenesë, Follorinës, etj. ka qenë dhe janë një ankth i nadh për shtetin grek, pse? Sepse janë dy të vërteta të mëdha:
*- Ato territore dihen botërisht që janë historikisht shqiptare dhe
*- Banorët në ato troje janë autoktonë dhe me etni shqiptare. Besoj kuptohet se sa siklet ka ai shtet i formuar dhe i krijuar me sajesa (arrnuar me vjedhje e grabitje të trojeve të të tjerëve dhe tjetërsime etnike duke përdorur përparësi besimet fetar). Nëse Çamëria do vendoset nga drejtësia ndërkombëtare të kalojë tek e "Ëma", shteti i sajuar grek humbet mbi 15.000 km/2 territor dhe banorë ku një pjesë janë konvertuar në ortodoksë dhe "quhen grekë". Kjo ndikon në zvogëlimin e shtetit dhe humb synimet e "Megalloidesë". Një korigjim, apo ndreqje sipas normave të së drejtës ndërkombëtare të popujve, nuk godet vetëm interesat greke, por edhe shtetet që sajuan një shtet, duke i veshur padrejtësisht edhe gunën e helenizmit të lashtë. Një marrëzi e rëndë historike, por e volitshme për interesa të ngushta të disave.
Kaq për këtë, shkurtimisht.
Ndërsa propozimet që ju mendoni, më duhet t'ju lutem ti rishikoni. Nuk mundet të zgjidhen problemet e rënda vrasëse, masakruese dhe dëbimet e dhunshme, të shkaktuara pa provokime, duke mos treguar të vërtetat. Nuk mundet të mos kërkohet vendosja e drejtësisë duke harruar shkaqet e lindjes së çdo problemi. Nëse, siç thuhet, qenka dhe program i pdiu-së, që mos të përdoren parrulla që shqetësojnë palën tjetër, gjithëmonë në gjykimin tim, nuk ështl efektive.
Në rishikim të qëndrimeve, të mbahen parasysh karakteri mashtrues, dinakëria greke dhe mbështetja e disa segmenteve europiane.
Së fundi theksoj, në këndvështrimin tim, që problemet me shtetit shqiptar dhe grek të shikohen me kujdes, duke i u referuar historisë së vërtetë të para formimit të shtetit grek dhe në asnjë mënyrë të mos ndërlikojnë me shpifje e mashtrime tek marëdhëniet mes dy popujve tanë. Ky kujdes nuk është i lidhur me asnjë teori, por me praktikën reale, sepse mbi 45% e nënshtetasve grekë (pa përfshirë emigrantët e pas nëntëdhjetës) janë vllezër të një gjaku me ne shqiptarët, pavarësisht se ata mbartin si mbiemër, emrin mesjetar "arbëri" që quhej vendi i paraardhësve të tyre.
Si pala shqiptare dhe ajo greke, janë në një sprovë të madhe historike, që kapërcehet vetëm duke anashkaluar mashtrimet, gënjeshtrat, shpifjet, dredhitë, forcën e "muskujve" dhe ti drejtohen arësyes, llogjikës, të pranojnë me koshiencë të vërtetat, të kërkojnë falje për ato veprime të gabuara. Të largojnë shqetësimet dhe vuajtjet e njerëzve, në këmbim të paqes, vëllazërimit dhe bashkëpunimit. Le të besojmë më shumë tek ajo që, ka ikur koha e ndarjes së sinoreve me bomba, tanke, etj. Ndërsa për Çamërinë, edhe më heret kam propozuar, që të dy shtetet të heqin dorë si gjoja "pronarë" dhe të kërkojnë, mbi ekzistencën e fakteve nga lashtësia, që ai rajon, me ato pasuri përrallore, të vërteta njerëzore dhe hyjnore, të shpallet objekt i ruajtjes dhe mbrojtjes nga UNESCO.
Vlerat e rajonit Thesproti/Çamëri, nuk janë individuale, as institucionale të sotme, ato vlera i takojnë njerëzimit në tërësi që bga lashtësia, atje kanë lindur Zotat, mitologjia, hyjnorja dhe njerëzorja. Dhe këto vlera dihen nga Greqia, Shqipëria, Ballkani, Europa, nga të gjithë. Veçse duhet shkëputur nga egot dhe prerendinet për trashëgimitë e padrejta.
