Marrëveshja bërthamore SHBA-Iran

Opinione

Marrëveshja bërthamore SHBA-Iran

Nga: Amir Shabani Më: 25 prill 2025 Në ora: 12:01
Amir Shabani

Procesi i Iranit për të arritur energjinë bërthamore filloi në vitet 1950 me programin e SHBA-së “Atomet për Paqe”. Infrastruktura bërthamore u krijua me reaktorin kërkimor të ngritur në Universitetin e Teheranit në vitin 1967, dhe e drejta për të prodhuar energji bërthamore paqësore u njoh ndërkombëtarisht duke u bashkuar me Traktatin për Mospërhapjen e Armëve Bërthamore në vitin 1970. Themelet e Centralit Bërthamor të Bushehrit u hodhën me marrëveshje të bëra me Gjermaninë dhe Francën gjatë periudhës së Shahut. Megjithatë, pas Revolucionit Islamik Iranian në vitin 1979, marrëdhëniet me Perëndimin u përkeqësuan dhe projektet u ndaluan.

Në vitet 1990, Irani bashkëpunoi me Rusinë për të ringjallur aktivitetet e tij bërthamore dhe për të vazhduar ndërtimin e termocentralit Bushehr. Gjatë së njëjtës periudhë, përpjekjet për pasurimin e uraniumit gjithashtu morën vrull. Pasi u zbuluan objektet sekrete bërthamore në vitet 2000, vendet perëndimore filluan të dyshonin ndaj Iranit dhe KS i OKB-së vendosi sanksione. Ndërsa Irani pohon se aktivitetet e tij janë paqësore, presioni ndërkombëtar vazhdon të rritet.

Në vitin 2015, gjatë presidencës së Obamës, u nënshkrua një marrëveshje bërthamore e njohur si Plani i Përbashkët Gjithëpërfshirës i Veprimit midis Iranit dhe vendeve P5+1 (SHBA, Britania e Madhe, Franca, Kina, Rusia dhe Gjermania). Kjo marrëveshje parashikonte heqjen e sanksioneve ekonomike në këmbim të kufizimit të programit të tij bërthamor nga Irani. Megjithatë, Trump u tërhoq në mënyrë të njëanshme nga marrëveshja në vitin 2018 gjatë mandatit të tij të parë si president dhe rivendosi sanksionet ndaj Iranit.

Trump, i cili fillon mandatin e tij të dytë si president në vitin 2025, ka përcaktuar se problemi është rritja e Kinës dhe se qëllimi kryesor është vendosja e paqes në Lindjen e Mesme dhe në botë, si dhe ndalimi i rritjes së Kinës. Në këtë kontekst, qëllimet kryesore të regjimit të ri janë bërë një tërheqje e pjesshme nga Siria, një ulje e tensioneve midis Turqisë dhe Izraelit, paqja midis Rusisë dhe Ukrainës dhe një goditje ndaj Kinës në aspektin e energjisë duke rivendosur marrëveshjen bërthamore me Iranin dhe duke hequr sanksionet kundër Iranit.

Procesi i marrëveshjes filloi me Shtetet e Bashkuara që ndërmorën hapin e parë. Derisa procesi po përparon pozitivisht, SHBA-të po kërcënojnë të godasin objektet bërthamore të Iranit nëse nuk arrihet një marrëveshje (Izraeli, nga ana tjetër, dëshiron që Irani të goditet përpara se të arrihet një marrëveshje).

comment Për komente lëvizni më poshtë
Sot mund të lexoni Shfletoni kopertinat