Figura e Prof. Dr.Bardhyl Çaushit përfaqëson njërën nga kulmet më të ndritshme të intelektualizmit dhe përkushtimit qytetar në historinë bashkëkohore të kombit shqiptar. I lindur në Çermjan të Gjakovës më 1936, ai nuk ishte vetëm një mësues i dijes dhe ligjit, por edhe një njeri i fjalës së mbajtur, i ndërgjegjes aktive dhe i sakrificës sublime për lirinë dhe të drejtat e bashkëkombësve të tij. Ai e jetoi jetën me dinjitetin e një juristi të palëkundur dhe e përfundoi me madhështinë e një dëshmori që nuk u përkul përpara dhunës.
Edukimi dhe formimi i tij në qendrat akademike të ish-Jugosllavisë, përfshirë Shkupin dhe Zagrebin, e pajisën me një bagazh të jashtëzakonshëm profesional, të cilin ai do ta vinte në shërbim të sistemit të drejtësisë dhe arsimit në Kosovë. Si profesor dhe dekan i Fakultetit Juridik të Universitetit të Prishtinës, ai formoi breza të tërë juristësh me ndjenjë të lartë përgjegjësie profesionale dhe etike. Ligjëratat e tij ishin më shumë se përçim dijesh, ato ishin mësime jete, që mishëronin një raport të rrallë ndërmjet dijes dhe karakterit.
Në rrafshin shoqëror, Bardhyl Çaushi u shqua si një ndër figurat udhëheqëse në procesin e pajtimit kombëtar gjatë viteve të 90-ta, ku krahas figurave të shquara si Anton Çeta dhe Don Lush Gjergji, kontribuoi në ndaljen e gjakmarrjeve dhe ndërtimin e paqes shoqërore në Kosovë. Në këtë proces, ai nuk shërbeu vetëm si jurist, por si një urë ndërmjet së drejtës morale dhe ligjore, ndërmjet njeriut dhe kombit.
Përveç kontributit në arsim dhe pajtim, ai ishte një zë i fuqishëm i të drejtave të njeriut dhe një mbrojtës i palodhur i aspiratave kombëtare të shqiptarëve të Kosovës. Si kryetar i Shoqatës së Juristëve të Kosovës, ai u shndërrua në simbol të rezistencës civile dhe ligjore kundër shtypjes serbe, duke denoncuar padrejtësitë dhe duke ndërtuar themelet për një shtet ligjor.
Fundi i jetës së tij ishte një kulm i tragjedisë dhe lavdisë. Gjatë kohës së bombardimeve të NATO-s në vitin 1999, ai u rrëmbye nga forcat serbe dhe për shumë vite mbeti i zhdukur. Gjetja e trupit të tij në një varr masiv në Serbi e riktheu në kujtesën kombëtare jo vetëm si një humbje e dhimbshme, por si një simbol i qëndresës dhe martirizimit. Ai u kthye në atdhe si dëshmor i drejtësisë dhe u nderua me nderimet më të larta shtetërore dhe popullore.
Trashëgimia e Prof. Dr.Bardhyl Çaushit nuk përmblidhet vetëm në emrin e rrugëve apo në medaljet që iu dhanë pas vdekjes. Ajo jeton në mendjet e atyre që ai i mësoi, në zemrat e atyre që ai i bashkoi dhe në ndërgjegjen e një kombi që kërkonte drejtësinë përmes dijes dhe sakrificës. Figura e tij është e rrallë sepse ai nuk zgjodhi të jetonte në komoditetin e dijes, por në rrezikun e së vërtetës. Ai ishte dritë për ligjin dhe për kombin, ndaj me të drejtë radhitet në mesin e ndritësve të përjetshëm të historisë sonë kombëtare.
