Në historinë e letrave shqipe dhe të mendimit të thelluar kulturor e filozofik, figura e Profesor Isak Ahmetit shfaqet si një gur themeltar, një udhërrëfyes i heshtur, por i palëkundur, i cili me fjalën e tij e ngriti mendimin shqip në lartësitë më sublime. Ai nuk ishte thjesht mësues i gjuhës apo i letërsisë, por një udhëtar i devotshëm në universin e dijes, që përçoi te brezat përkushtimin ndaj së bukurës, së vërtetës dhe së shenjtës në kulturën kombëtare. Personaliteti i tij shumëdimensional – poet, përkthyes, studiues, filozof, teolog, udhëheqës lokal dhe humanist – e rendit në radhën e atyre burrave që jo vetëm i dhanë dritë dijes, por edhe i qëndruan kohës me qëndresë etike e identitare.
I lindur në Stubëll të Vitisë, në një krahinë ku shpirtërorja dhe atdhetarja i mbijetuan dhunës së historisë, Isak Ahmeti do të merrte udhën e formimit të gjithanshëm në fushat e gjuhësisë, filozofisë, teologjisë dhe letrave shqipe. Ky formim i rrallë, që përfshinte traditën perëndimore dhe thellësinë e shpirtit shqiptar, e bëri atë një urë të pazëvendësueshme ndërmjet trashëgimisë së qytetërimeve dhe vizionit për të ardhmen. Letërsia e tij poetike, nga “Gallatea” te “Dritë e përjetësuar”, është testament shpirtëror, ku fjalët nuk janë thjesht mjete shprehjeje, por bartëse të një etike të thellë, të një meditimi filozofik dhe të një përulësie para mrekullisë së gjuhës amtare.
Përkthimet e tij, që sollën në shqip zërin e Quasimodos apo lirikën gjermane, nuk janë vetëm akte kulturore, por ura komunikimi që e vendosin letërsinë shqipe në dialog të barabartë me botën. Isak Ahmeti e dinte se përkthimi nuk është akt teknik, por një akt i thellë i ndërgjegjes estetike dhe kulturore. Ai e bëri këtë me një delikatesë të rrallë, duke respektuar frymën dhe brendinë e autorëve që përkthente, ndërkohë që ruante strukturën shpirtërore të gjuhës shqipe. Në këtë aspekt, ai ishte më shumë se një ndërmjetës: ishte një bartës i kuptimeve të thella, një mbrojtës i përkryer i dialogut ndërgjuhësor dhe ndërkulturor.
Studimet e tij për marrëdhëniet mes fesë, filozofisë dhe letërsisë shqiptare, mbeten unike në letrat shqipe. Ai arriti të shquajë e të analizojë prurjet shpirtërore të literaturës kishtare dhe islame, duke theksuar ndërthurjet e besimit me estetikën, të urtisë me fjalën artistike. “Kur’ani në letërsinë shqiptare”, “Bibla në letërsinë shqipe” dhe “Letërsia kishtare dhe filozofia e saj” janë dëshmi të një mendjeje të hapur, të thelluar, të vendosur për ta ruajtur shumëllojshmërinë si pasuri kombëtare dhe për ta bërë harmoninë ndërfetare jo vetëm objekt studimi, por vlerë jetësore.
Në jetën publike, Isak Ahmeti u shqua për guximin qytetar. Kur ishte në kulmin e karrierës si kryetar komune në vitet më të rënda të pushtimit serb, ai nuk bëri kompromis me vullnetin e popullit. U shkarkua sepse refuzoi të nënshtrohej dhe mbeti besnik ndaj moralit të tij. Ky akt nuk ishte vetëm personal; ishte akt i një njeriu të ndërgjegjshëm që vendosi dinjitetin mbi përfitimin dhe shërbimin ndaj kombit mbi çdo interes tjetër. Siç janë të rralla figurat e penës që bëhen edhe shembuj moralë në politikë, ashtu është e rrallë edhe trashëgimia e Ahmetit: një mendje e hapur, një shpirt i thellë dhe një zemër që i përkiste popullit.
Në kujtesën e arsimit të Kosovës, ai mbetet mësimdhënës që u dha kuptim fjalëve dhe fjalëve që u kthyen në dritë për nxënësit e tij. Në kujtesën e letërsisë, është zë që nuk bërtiti, por që thërriti përmes vargjeve dhe studimeve për të dëshmuar se fjala, nëse është e pastër dhe e përkushtuar, mbetet përjetësisht e pranishme. Dhe në ndërgjegjen e një kombi që lufton për vetëkuptim, ai është një nga ata që e ndihmoi këtë komb ta kuptojë veten përmes gjuhës, fesë, kulturës dhe dashurisë ndaj së vërtetës.
Isak Ahmeti është një emër që do të përmendet me nderim jo vetëm në historinë e letrave shqiptare, por në gjithë kujtesën shpirtërore të kombit, si një nga ata që në heshtje e me përkushtim ndërtoi themele të qëndrueshme për qytetërimin shqiptar. Figura e tij e përngjan me dritën: e qetë, e përulur dhe ndriçuese. Dhe si çdo dritë që vjen nga thellësia, edhe kjo nuk shuhet kurrë.
