Vizita e Aleksandar Vuçiqit dhe Milorad Dodikut në Moskë në pranverën e vitit 2025 sinjalizon një pozicionim të qartë gjeopolitik që sfidon interesat euroatlantike në Ballkanin Perëndimor. Ky artikull shqyrton motivet dhe ndikimin e këtyre veprimeve politike, duke analizuar lidhjet e tyre me strategjinë e Federatës Ruse për të ruajtur ndikimin në rajon nëpërmjet destabilizimit politik dhe instrumentalizimit të aktorëve lokalë.
1. Aleksandar Vuçiq në Moskë – ndërmjet realpolitikës dhe lojalitetit strategjik
Vizita e Presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, në Moskë, nuk mund të shihet thjesht si një takim protokollar ose si pjesë e një strategjie për ekuilibër diplomatik mes Lindjes dhe Perëndimit. Në një kohë kur Vladimir Putini është i izoluar ndërkombëtarisht për shkak të agresionit ndaj Ukrainës dhe veprimeve të tij destabilizuese në hapësirën postsovjetike dhe më gjerë, vendimi i Vuçiqit për të takuar Putinin merr një kuptim politik të qartë: një akt afirmimi i lidhjeve me Kremlinin në dëm të orientimit evropian të Serbisë¹.
Ndryshe nga pretendimet për “neutralitet të arsyeshëm”, Vuçiq po thellon bashkëpunimin me Rusinë jo për përfitime ekonomike, por për qëllime politike dhe gjeopolitike. Ai përpiqet të ruajë mbështetjen elektorale të spektrit nacionalist në Serbi, si dhe të përdorë Rusinë si kartë presioni ndaj Bashkimit Evropian në procesin e negociatave të anëtarësimit². Në këtë kontekst, vizita në Moskë përbën një kalkulim strategjik për të ruajtur pushtetin e brendshëm duke shfaqur veten si lider “i balancuar” që nuk dorëzon sovranitetin përkundër presioneve perëndimore.
Por ky pozicion ka pasoja të rrezikshme: ai i jep legjitimitet një regjimi që është përjashtuar nga shumica e botës demokratike për shkak të agresionit të tij ndaj Ukrainës dhe përpjekjeve për të minuar sigurinë euroatlantike. Në këtë mënyrë, Vuçiq jo vetëm që dëmton perspektivën evropiane të Serbisë, por edhe kontribuon në rritjen e tensioneve në Ballkanin Perëndimor³.
2. Milorad Dodik – sateliti operativ i Kremlinit në Bosnjë dhe Hercegovinë
Milorad Dodik, udhëheqës i entitetit të Republikës Serbe në Bosnjë dhe Hercegovinë, është kthyer në një aktor kyç të strategjisë ruse në Ballkan. Ai nuk udhëtoi në Moskë për çështje ekonomike apo zhvillimore, por për të rikonfirmuar besnikërinë e tij ndaj agjendës së Kremlinit. Në momentin kur ai ulet përballë Putinit dhe e quan veten “president i një entiteti”, ai dërgon një sinjal të qartë: ai nuk e njeh shtetin boshnjak si një tërësi funksionale dhe e vendos veten haptazi në anën e një fuqie agresore⁴.
Dodik nuk përfaqëson interesat e qytetarëve të Republikës Serbe, por i instrumentalizon institucionet për të shërbyer si kalë Troje i Rusisë në Bosnje. Objektivi i tij është i qartë: të sabotojë funksionalitetin e shtetit boshnjak, të bllokojë çdo përpjekje për integrim në NATO dhe BE, dhe të hapë rrugën për një skenar të mundshëm secesionist⁵.
Për Rusinë, Dodik është më shumë se një aleat: ai është një instrument operativ i ndikimit gjeopolitik. Ndërkohë që Moska nuk ka nevojë për baza ushtarake në Ballkan, ajo e ushtron ndikimin përmes figurave si Dodiku – autokratë lokalë me ambicie personale, të gatshëm të minojnë paqen dhe stabilitetin rajonal për qëllime të ngushta politike⁶.
3. Ballkani në krizë gjeopolitike – paralajmërim për Perëndimin
Vizita e Vuçiqit dhe Dodikut në Moskë është një sinjal alarmi për Bashkimin Evropian dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Nëse reagimi i tyre mbetet në nivelin e deklaratave “të shqetësuara” pa masa konkrete, rreziku është që modeli Dodik të kopjohet në vende të tjera: në Mal të Zi, në Kosovë, dhe madje edhe në vetë Serbinë. Rusia ka treguar se për destabilizimin nuk i nevojiten tanke – i mjaftojnë individë pa skrupuj, që veprojnë për interesa të saj ndërsa shiten si përfaqësues të interesave kombëtare⁷.
Përfundim
Aleksandar Vuçiq dhe Milorad Dodik, përmes vizitës së tyre në Moskë, nuk i shërbyen as ekonomisë, as bashkëpunimit ndërshtetëror – por afirmuan pozicionimin e tyre në një kamp gjeopolitik që kërcënon paqen, stabilitetin dhe të ardhmen evropiane të Ballkanit. Ballkani nuk është më vetëm terren i përplasjeve të mëdha – ai është bërë një nga mjetet kryesore në duart e aktorëve revizionistë. Është koha që Perëndimi të veprojë me vendosmëri – përndryshe, kostoja do të jetë shumë më e lartë sesa vetëm Bosnja dhe Hercegovina.
