I.Midis pritjeve qytetare dhe realitetit politik
Zgjedhjet parlamentare të 9 shkurtit 2025 në Kosovë u panë fillimisht si një mundësi për të rikthyer stabilitetin institucional, për të rigjallëruar proceset demokratike dhe për të tejkaluar stagnimin politik që kishte shoqëruar mandatin e mëparshëm qeverisës. Megjithatë, pas publikimit të rezultateve dhe konstituimit të përbërjes së re parlamentare, doli në pah një e vërtetë më e ashpër: politika e Kosovës vazhdon të jetë e bllokuar nga lufta për pushtet, ku Kuvendi si institucion është vënë në funksion të interesave partiake, jo të interesit publik apo ndërtimit të shtetit.
II. Fituesi pa shumicë: Kriza e legjitimitetit funksional
Lëvizja Vetëvendosje (LVV), si subjekti fitues i zgjedhjeve me një rezultat të fortë por jo të mjaftueshëm për të krijuar shumicën parlamentare, u përball me një sfidë thelbësore: formimin e institucioneve me ose pa partnerë të besueshëm. Refuzimi i partive të tjera për të hyrë në koalicion me LVV-në, për arsye ideologjike apo kalkulime strategjike, krijoi një klimë të acaruar politike. Në vend se ky ngërç të trajtohej me përgjegjësi institucionale, ai u përdor si instrument për të përshkallëzuar konfliktin politik.
Në vend që të përpiqej të ndërtonte ura bashkëpunimi, LVV nisi një fushatë publike kundër kundërshtarëve politikë, duke i akuzuar për “kapje të shtetit” dhe “mosrespektim të vullnetit popullor”, ndërsa opozita e përdori pamundësinë e formimit të institucioneve si provë të paaftësisë së shumicës fituese për të qeverisur. Të dyja kampet politike instrumentalizuan Kuvendin për qëllime propagandistike, duke lënë në harresë qëllimin e tij themelor: përfaqësimin e qytetarëve dhe miratimin e politikave të interesit publik.
III. Paraliza e Kuvendit: Pushteti mbi shtetin
Nga dita e parë e mbledhjeve plenare, Kuvendi i Kosovës ka funksionuar në një klimë obstruksioni të qëllimshëm. Seancat janë shndërruar në tribuna të përplasjeve verbale, akuzave dhe kundërakuzave, pa asnjë përmbajtje programore ose përpjekje për ndërtim konsensusi. Grupet parlamentare janë më të interesuara të kontrollojnë agjendën politike sesa të kontribuojnë në miratimin e ligjeve apo në mbikëqyrjen e qeverisjes.
Kjo paralizë nuk është vetëm pasojë e numrave të munguar në Kuvend, por e një kulture politike që sheh shtetin si një trofe për pushtet, jo si një organizëm që kërkon mirëmbajtje institucionale dhe drejtim të vazhdueshëm. Politika parlamentare është reduktuar në lojë zero-sum, ku humbja e njërës palë shihet si fitorja e tjetrës, pavarësisht kostove për shtetin dhe shoqërinë.
IV. Retorika e “vullnetit popullor” dhe delegjitimimi i institucioneve
Një ndër taktikat më të përdorura nga LVV dhe udhëheqësia e saj është thirrja në vullnetin popullor, duke pretenduar se legjitimiteti moral që u është dhënë nga vota e qytetarëve është më i rëndësishëm sesa procedurat institucionale. Kjo retorikë e ka minuar edhe më shumë funksionin e Kuvendit si një institucion kushtetues, pasi çdo mospajtim proceduror është interpretuar si “pengesë ndaj demokracisë”.
Në këtë mënyrë, legjitimiteti formal që burojnë nga zgjedhjet dhe procedurat kushtetuese është vendosur në konflikt të drejtpërdrejtë me një legjitimitet populist që pretendohet se rrjedh nga “zëri i popullit”. Kjo ndarje e rrezikshme ka çuar në një formë të delegjitimimit të institucioneve që nuk i nënshtrohen vullnetit të partisë fituese, gjë që i hap rrugë autoritarizmit dhe krizave të njëpasnjëshme politike.
V. Pasojat për shtetin dhe shoqërinë
Mosfunksionimi i Kuvendit dhe pamundësia për të formuar qeveri kanë prodhuar pasoja të drejtpërdrejta për shtetin e Kosovës. Proceset legjislative janë bllokuar, reformat e domosdoshme për integrim evropian janë pezulluar, financimi i projekteve ndërkombëtare është vënë në rrezik, dhe qytetarët kanë humbur edhe më shumë besimin në institucionet demokratike.
Në aspektin social, ky ngërç ka thelluar ndarjet mes qytetarëve, ka rritur cinizmin politik dhe ka nxitur tendencat për largim nga vendi, sidomos te të rinjtë. Për komunitetet joshumicë dhe grupet e margjinalizuara, mungesa e qeverisjes funksionale përkthehet në rritje të pasigurisë dhe diskriminimit. E gjithë kjo e bën të qartë se bllokimi i Kuvendit nuk është thjesht krizë e partive, por krizë e vetë rendit demokratik.
VI. Kuvendi si simptomë e krizës politike
Kuvendi i Kosovës, në vend se të jetë mekanizëm i shtetndërtimit, është shndërruar në simptomë e një krize më të thellë politike, ku pushteti shikohet si qëllim në vetvete, e jo si mjet për të ndërtuar institucione funksionale. Në këtë kontekst, përgjegjësia nuk bie vetëm mbi një parti apo një lider, por mbi të gjithë spektrin politik që ka dështuar të ngrihet mbi interesat momentale.
Për të dalë nga ky rreth vicioz, është e domosdoshme të rishqyrtohet kultura politike dhe të riaktivizohet roli i Kuvendit si hapësirë për kompromis, bashkëpunim dhe mbrojtje të rendit demokratik. Përndryshe, demokracia e Kosovës rrezikon të mbetet një formë pa përmbajtje – një sistem në emër të shtetit, por në funksion të pushtetit.
