Fitorja në zgjedhje është shprehja më e qartë e legjitimitetit demokratik, por ajo nuk është vetë pushteti. Ajo përfaqëson një mundësi – për të ndërtuar shumicë, për të udhëhequr dhe për të garantuar funksionimin e institucioneve. Kur fituesi nuk ka shumicë absolute, ai mban mbi supe përgjegjësinë për të negociuar, për të ndërtuar ura bashkëpunimi dhe për të siguruar stabilitet institucional. Nëse dështon ta bëjë këtë, rrezikon të shndërrohet në pengesë, jo në zgjidhje.
Kjo është pikërisht situata me të cilën përballet sot Kosova: një subjekt që ka fituar zgjedhjet, por që nuk ka arritur ta kthejë legjitimitetin elektoral në shumicë parlamentare. Mungesa e konstituimit të Kuvendit po i faturohet opozitës, por përgjegjësia reale bie mbi pozitën që nuk ka siguruar shumicën.
Një krizë që përsëritet
Zgjedhjet e 9 shkurtit 2025 i dhanë fitoren Lëvizjes Vetëvendosje, por pa shumicën absolute. Që atëherë, vendi është futur në një krizë të njohur: Kuvendi nuk mund të zgjedhë Kryetarin, për shkak të mungesës së kuorumit, dhe pa këtë hap nuk mund të formohet qeveria.
Ky skenar nuk është i ri për politikën e Kosovës. Në vitin 2014, koalicioni PAN nuk arriti të zgjedhë kryetarin e Kuvendit për javë të tëra. Në vitin 2019, vonesat në marrëveshjen LVV-LDK bllokuan formimin e qeverisë. Pra, problemi nuk është te opozita si koncept, por te mungesa e vullnetit për marrëveshje politike.
Pse barra bie mbi pozitën?
Në çdo sistem parlamentar, nëse fituesi nuk ka shumicë të vetme, ai duhet të krijojë aleanca. Kjo nuk është çështje dëshire, por domosdoshmëri. Opozita ka të drejtë të mos e mbështesë pozitën dhe nuk ka asnjë detyrim të ofrojë kuorum. Është përgjegjësi e pozitës të ndërtojë shumicën që i nevojitet për të qeverisur.
Mësime nga rajoni
Shembujt nga rajoni japin leksione të qarta:
Maqedonia e Veriut (2016): LSDM, ndonëse doli e dyta, ndërtoi shumicë me partitë shqiptare dhe mori qeverinë.
Mali i Zi (2020): Opozita fitoi shumicën minimale dhe mori pushtetin pas 30 vjetësh, sepse pati bashkëpunim dhe pranim të rezultatit.
Shqipëria (2009 dhe 2017): Partitë fituese, megjithëse me shumicë të thjeshtë, negociuan me aleatë më të vegjël dhe garantuan funksionimin institucional pa bllokada.
Këto shembuj dëshmojnë se nuk mjafton të jesh i pari në zgjedhje – duhet të ndërtosh shumicë reale për të qeverisur.
Kur fituesi sillet si opozitë
Një gabim i madh që përsëritet në Kosovë është që fituesi i zgjedhjeve sillet si opozitë. Ai viktimizohet, akuzon për bllokadë, por nuk ofron zgjidhje. Në vend të dialogut, ndjek qasjen e përjashtimit dhe konfrontimit. Kjo nuk është mënyra si funksionon demokracia.
Në sistemet e pjekura demokratike, fituesi nuk qeveris me fjalë të mëdha, por me shumicë konkrete. Nëse nuk e ka, atëherë i mbetet vetëm një rrugë: ose ndërtimi i aleancave, ose kthimi në zgjedhje – një proces i lodhshëm, i kushtueshëm dhe zhgënjyes për qytetarët.
Koha për reflektim
Kuvendi i Kosovës nuk është peng i opozitës. Është peng i paaftësisë së pozitës për të ndërtuar shumicën. LVV duhet të reflektojë: nuk mjafton legjitimiteti elektoral nëse nuk ka shumicë parlamentare. Është koha për të ndryshuar qasje, për të negociuar me maturi dhe për të ndërtuar mirëbesim institucional.
Kosova nuk mund të ndërtojë shtet të qëndrueshëm nëse vazhdon ciklin e krizave. Fitoret e pjesshme nuk janë të mjaftueshme – duhen shumica të qëndrueshme dhe përgjegjësi politike. Është koha për të parë përtej rezultatit elektoral dhe për të ndërtuar një kulturë politike që e sheh pushtetin si përgjegjësi, jo si trofe
