Në Kosovë ekziston një kategori njerëzish që shpesh mbetet jashtë vëmendjes mediatike, statistikave të thelluara dhe politikave publike. Ata nuk janë as të papunë, as të sigurt ekonomikisht. Janë në një gjendje të përhershme lëvizjeje dhe pasigurie – një realitet që shpesh ndodh ndërmjet dy qyteteve, dy kohëve, dhe dy hapësirave jetësore.
Sipas Agjencisë së Statistikave të Kosovës (ASK, 2024), mbi 14.2% e fuqisë punëtore udhëton përtej komunës së vet për të shkuar në vendin e punës. Ndërsa një raport i UNDP (2024) thekson se rreth 31% e të punësuarve shpenzojnë më shumë se 1.5 orë në ditë vetëm për të shkuar e për t’u kthyer nga puna, shpesh në kushte jo të sigurta transporti dhe pa mbështetje institucionale për udhëtarët e përditshëm.
Këta janë prindërit që kthehen vonë në shtëpi, kur fëmijët tashmë janë në gjumë. Janë të rinjtë që udhëtojnë çdo ditë në qytete të tjera për punë të përkohshme, me kontrata të pasigurta. Janë punëtorët që nuk kanë zë në protesta dhe nuk paraqiten në lajme, por që mbajnë gjallë ekonominë e vendit përmes sakrificës së përditshme.
Banka Botërore, në raportin e saj të vitit 2025 për punësimin në Ballkanin Perëndimor, evidenton se migrimi i brendshëm për punë është në rritje në Kosovë për shkak të mungesës së vendeve të qëndrueshme të punës në shumë rajone rurale. Kjo formë e lëvizjes së përditshme, e quajtur shpesh “migrim i heshtur”, po ndikon në rënien e cilësisë së jetës dhe në përkeqësimin e shëndetit mendor, siç theksohet edhe nga një hulumtim i QKMF-së në vitin 2024, që lidh udhëtimet e zgjatura me lodhje kronike dhe ankth të shtuar.
Shembulli i Jetonit, një punëtor nga Vushtrria që çdo ditë udhëton në Prishtinë për të punuar si pastrues, ilustron më së miri këtë realitet:
“Nuk jam i papunë, por gjithmonë jam i lodhur. Kam pesë vite që e bëj këtë rrugë çdo ditë. E vetmja kohë me fëmijët është e diela – kur nuk kam energji as për të folur.”
Në realitet, sipas një sondazhi të kryer nga UNDP në bashkëpunim me Riinvest (2025), mbi 40% e qytetarëve pohojnë se të ardhurat mujore nuk i mbulojnë më nevojat bazë si ushqimi, qiraja dhe barnat – duke i detyruar ata të pranojnë punë të lodhshme në kushte të rënda.
Këta njerëz nuk bëjnë zhurmë. Nuk ankohen në rrjete sociale. Nuk kërkojnë mëshirë, por meritojnë njohje publike, mbështetje sistematike dhe vëmendje institucionale. Ata janë një kategori që ka nevojë për politika të qarta për transport të subvencionuar, siguri në punësim, dhe mbrojtje sociale afatgjatë.
Nuk janë viktima – janë shtylla që mbajnë strukturën ekonomike të vendit.
Nëse sot i kalojmë pranë pa i vërejtur, nesër do të jetë shumë vonë për të ndrequr dëmin që po u bëhet në heshtje.
Albina Hyseni
Administrat Publike
Mardhënje Ndërkombëtare
Studime Evropiane
Njohuri te gjera Psikologjike
Teknike Farmaceutike
