Në kohën kur bota përballet me kriza ekonomike, gjeopolitike dhe shëndetësore të paprecedenta, Kosova po përjeton një krizë të thellë politike dhe institucionale që kërcënon vetë themelet e funksionimit të saj si shtet.
Parlamenti i Kosovës, institucioni që duhet të mishërojë vullnetin e qytetarëve, sot është bërë simbol i papërgjegjshmërisë politike. Subjektet politike shqiptare kanë dështuar të tregojnë maturi dhe përgjegjësi për të formuar institucionet e Kuvendit, duke e kthyer parlamentin në një arenë të përplasjes së interesave partiake, larg halleve të qytetarëve që presin zgjidhje konkrete për jetën e tyre të përditshme. Deputetët, në vend që të jenë zëri i qytetarëve, janë shndërruar në zëdhënës të interesave të ngushta partiake. Kryeneqësia për të mos arritur marrëveshje thekson mungesën e përvojës politike dhe sociale të një klase politike që, në vend të përfaqësimit, kërkon protagonizëm mediatik. Kjo situatë alarmante nuk është vetëm pasojë e mosmarrëveshjeve politike, por reflekton edhe një krizë të thellë të marrëdhënieve midis institucioneve: Kuvendi është i paralizuar, Qeveria humb kredibilitetin, Presidenca shpesh përfshihet në debate të panevojshme dhe Gjykata Kushtetuese vihet nën presion politik. Në këtë kontekst, lind pyetja legjitime: A ka më kuptim të mbahen zgjedhje nëse vullneti i qytetarëve nuk reflektohet në qeverisje efektive?
Shembuj nga bota: Mësime të vlefshme
Historia na mëson se krizat institucionale nuk janë të pazakonshme. Belgjika, për shembull, qëndroi 541 ditë pa qeveri në vitet 2010-2011, por falë institucioneve të forta, administrata publike vazhdoi funksionimin normal. Italia ka përdorur qeveri teknike për të tejkaluar bllokimet parlamentare, ndërsa Libani, i zhytur në bllokim të vazhdueshëm, është shembulli i tmerrshëm i asaj që ndodh kur partitë politike vendosin interesat vetjake mbi interesin kombëtar. Kosova, nëse nuk ndërmerr reforma serioze, rrezikon të ndjekë rrugën e shteteve të dështuara, duke shkatërruar atë që është ndërtuar me shumë mund pas luftës.
Cila është zgjidhja?
Reformë zgjedhore dhe politike që siguron llogaridhënie të drejtpërdrejtë të deputetëve ndaj qytetarëve dhe jo ndaj partive.
Forcim të institucioneve të pavarura, duke garantuar funksionimin normal të shtetit edhe gjatë krizave politike.
Krijimi i qeverive teknike në raste të bllokimeve serioze, për të siguruar qeverisjen e vendit.
Ndërtimi i kulturës së kompromisit, që është baza e çdo demokracie funksionale.
Dekriminalizimi i politikës dhe pastrimi i listave zgjedhore nga individë të papërshtatshëm.
Kosova ka nevojë për një rifreskim të thellë të kulturës politike, për një klasë të re politike që e sheh veten si shërbëtore të popullit, jo si yje të rrjeteve sociale. Pa këto ndryshime, rrezikojmë të mbetemi në një cikël të pafund bllokimesh, humbjeje besimi dhe stagnimi. Në këtë moment kritik, pyetja nuk është vetëm “Çfarë duhet të bëjë klasa politike?”, por edhe “Çfarë duhet të kërkojmë ne, qytetarët?”. Sepse në demokraci, faji nuk është vetëm i atyre që keqqeverisin, por edhe i atyre që heshtin para keqqeverisjes.
